Rất có thể chính nạn hạn hán kéo dài từ năm 2006 là điều dẫn tới cuộc nội chiến đẫm máu ở Syria -lifegate.com
Bài này viết từ năm 2016, nhưng vẫn còn tính thời sự hơn bao giờ hết. Đã đăng trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần.
Ở những quốc gia yếu kém trong quản trị nhà nước, khủng hoảng môi trường có thể là ngòi nổ đưa đến thảm họa lớn.
Venezuela vốn đã rối như tơ vò từ cả trước khi tổng thống Hugo Chávez qua đời năm 2013. Tình hình từ đó đến nay càng trở nên tồi tệ hơn. Dù sở hữu trữ lượng dầu mỏ rất lớn, lạm phát đã tăng vọt lên 500%, tỉ lệ các vụ án mạng thuộc hàng cao nhất thế giới; lương thực, nước, thuốc chữa bệnh thiếu kinh niên khiến cuộc sống hằng ngày của người dân rất vất vả.
Có người đã bị thiêu sống ngay bên ngoài siêu thị Caracas vì tội ăn trộm món hàng trị giá tương đương 5 USD. “Đất nước này đã rơi vào vòng xoáy suy sụp trong rất nhiều năm – Cynthia Arnson, giám đốc chương trình Mỹ Latin của Trung tâm Wilson, nói – Bạn sẽ tự hỏi đâu là giọt nước tràn ly”.
Quản trị tài nguyên kém
Có vẻ như khí hậu chính là giọt nước đó. Sáu tháng trước, hạn hán do El Niño gây ra làm hư hại mùa màng, khiến thủ đô thiếu nước uống và phải cắt điện luân phiên.
Tháng 4-2016, mưa ít đã khiến thủy điện Guri, nguồn cấp điện lớn nhất nước này, tê liệt. Tổng thống Nicolás Maduro thông báo công chức chỉ làm việc hai ngày mỗi tuần, thậm chí còn gợi ý phụ nữ ngưng dùng máy sấy tóc: “Tôi luôn nghĩ rằng phụ nữ trông đẹp hơn khi luồn tay vào mái tóc của mình và để nó khô tự nhiên”.
Tháng 5, ông Maduro lại đổi múi giờ quốc gia để tiết kiệm điện. “Hạn hán và cúp điện đã thật sự ảnh hưởng – Arnson nói – Sự thiếu hiệu quả và tê liệt của dịch vụ công trở nên không thể kiểm soát, thiên tai khiến tình hình thêm nguy ngập”.
“Nói một cách nhẹ nhàng thì mọi thứ đang rất bừa bộn – nhà khoa học chính trị Thomas Homer-Dixon, phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu về sáng kiến Waterloo, nói – Ở những quốc gia mà nhà nước vốn đã thiếu hiệu quả, chỉ cần một vài thảm họa môi trường cũng có thể nhanh chóng nhấn chìm quốc gia đó vào một thảm họa khác”.
Ở một đất nước khác, hạn hán nghiêm trọng năm 2007 đã biến nhiều cánh đồng ở Syria thành sa mạc, phá hủy mùa màng và buộc các gia đình phải tha hương kiếm sống. Ba năm sau vẫn chưa có mưa.
Người dân nông thôn đổ xô đến thành phố lớn, khiến căng thẳng xã hội dâng cao và cuối cùng gây ra cuộc nổi dậy năm 2011, giờ đã là một cuộc nội chiến không biết bao giờ mớt kết thúc. Sự bất ổn xã hội của Syria do khí hậu nhưng không phải “từ trên trời rơi xuống”.
Các dấu hiệu cảnh báo đã xuất hiện từ lâu. Nạn thiếu nước, mất mùa và người dân rời bỏ nhà cửa đã không được giải quyết. Giai đoạn 2006-2011 có 60% diện tích quốc gia này trải qua đợt hạn hán và mất mùa tồi tệ nhất kể từ khi nền văn minh nông nghiệp bắt đầu ở khu vực này nhiều thiên niên kỷ trước.
Đọc tiếp tại đây