Một bài viết trước đây về Báo online. Mình post lại trên web để những ai quan tâm có thể tham khảo.

MỞ ĐẦU MỘT HÀNH TRÌNH MỚI

Những người làm báo ở VN đang đứng trước những thách thức lớn trước những thay đổi nhanh chóng về công nghệ làm báo, thói quen đọc báo và nhu cầu ngày càng cao hơn của độc giả. Báo Tuổi Trẻ TP.HCM vừa có đợt tập huấn kéo dài 3 ngày (6-9/8/2009) các kỹ năng cần thiết cho phóng viên để họ có thể tác nghiệp một mình cho báo in, báo hình và báo online. Đợt tập huấn mở đầu cho kế hoạch “3 trong 1” này tập trung vào làm báo hình, cách thức làm tin tức và phóng sự trong chương trình thời sự.

“Độc giả không chờ chúng ta đâu”

Ngày 7-8, tại văn phòng đại diện của báo tại TP.Đà Lạt, Bùi Thanh, cây bút kỳ cựu của báo, ngồi trầm ngâm chờ đến lượt mình nói chuyện. Hôm nay, ông sẽ nói chuyện với các đồng nghiệp trẻ tuổi về báo mạng và những thách thức đòi hỏi các phóng viên phải thay đổi cách tác nghiệp cho phù hợp với nhu cầu thông tin hiện nay. Ông muốn chia sẻ suy nghĩ của mình về sự cần thiết phải trở nên “đa năng” và linh họat trong phương thức tác nghiệp hiện nay.

“Độc giả không chờ chúng ta đâu,” ông nói, “Chúng ta cần phải đem đến thông tin cho họ sớm nhất, đầy đủ nhất, kể cả trong những hoàn cảnh khó khăn nhất.” Một câu nói ngắn gọn nhưng nhiều ý nghĩa về trách nhiệm công việc mà những người báo ở Tuổi Trẻ cùng chia sẻ.

Có lẽ, Bùi Thanh hiểu hơn ai hết rằng, những người làm báo ở VN đang phải căng sức ra như thế nào để đáp ứng yêu cầu của độc giả trước sự phát triển nhanh chóng của các loại hình truyền thông như báo hình, báo nói, đặc biệt là báo điện tử để cạnh tranh với báo in – vốn là thế mạnh của Tuổi Trẻ. Trong cuộc đua, khi ai đó chạy chậm, họ sẽ bị bỏ rơi.

“Với trường hợp chúng ta có mặt tại một sự kiện hi hữu, quan trọng trước nhiều người khác, chúng ta sẽ tác nghiệp thế nào? “. Câu này nên nói rõ về tình huống giả định: một thảm họa lũ quét xãy ra tại một vùng rừng núi Tây Nguyên, bạn sẽ làm gì và làm như thế nào với tứ cách một phóng viên “3 trong 1” ?

Câu hỏi Bùi Thanh đặt ra và các phóng viên, học viên đã sôi nổi thảo luận. Một lần nữa, sức mạnh của tính tốc độ trong thông tin, với sự hỗ trợ của công nghệ Internet, máy ảnh kỹ thuật số, máy quay phim, điện thoại…đã được các học viên mổ xẻ. Trong trường hợp này, online  sẽ là nơi tiếp nhận thông tin đầu tiên, và phóng viên sẽ phải linh hoạt trong việc sử dụng các phương tiện tác nghiệp để đem lại hiệu quả công việc cao nhất.

Báo Tuổi Trẻ TP.HCM có lẽ là một trong những tờ báo in đầu tiên ở VN hiện thực hóa kế hoạch đào tạo và “gia cố” thêm kỹ năng làm báo cần thiết và phù hợp với tình hình mới cho đội ngũ phóng viên của mình. Bùi Thanh và cameraman Quang Thịnh của VTV 9 có ba ngày để mở đầu cho một sự thay đổi trong cách làm việc của phóng viên Tuổi Trẻ ở thời “đa phương tiện”. Một thời gian quá ngắn, nhưng với họ, điều quan trọng trước tiến là thay đổi trong nhận thức – đặt bạn đọc làm trung tâm của công việc.

“Tôi có thể làm được”

Lần đầu tiên cầm máy quay phim với nhóm, với những yêu cầu  khắt khe về kịch bản, về thời gian, Minh Tự, đại diện các phóng viên tại Văn phòng Tuổi Trẻ tại Huế đã không giấu nổi sự hào hứng. Anh và hai thành viên khác thuộc “nhóm làm phim CNN” là Phan Sông Ngân và Lê Đức Dục đã khíên các thành viên của lớp học và các giảng viên rất thích thú với tác phẩm mang tính thời sự về việc Đà Lạt đang nóng dần lên và sự xuất hiện ngày càng nhiều dịch vụ cung cấp máy lạnh.

Ở độ chín của nghề nghiệp, họ đã làm việc tỉ mỉ và cẩn thận cho từng phân cảnh quay, trau chuốt kịch bản và từng câu lời bình. Vốn chủ yếu viết cho báo in, chuyện họ phải tư duy hình ảnh, sắp xếp hình ảnh và ghi lại các hình ảnh cho phù hợp với kịch bản là  một thách thức. Các khuôn hình chưa chuẩn trong lần đầu tiên quay của họ đã nhanh chóng được sửa lại trong lần quay hai.

“Trước đây, tôi từng nghĩ là để làm một bộ phim thì khó lắm,” Minh Tự nói, “Nhưng với những kỹ thuật cơ bản mà tôi học được tại lớp học, tôi nghĩ bây giờ mình có thể làm được chuyện đó rồi.”

Chia sẻ suy nghĩ với anh là Quang Vinh từ Văn phòng Cần Thơ. Anh cho rằng, “lớp học đã thỏa mãn phần nào nhu cầu cần thiết của các phóng viên về việc nâng cao khả năng tác nghiệp trong các tình huống.”

Trong số những học viên tham gia lớp học, có những học viên chưa từng cầm máy quay phim. Họ phải học những điều rất cơ bản của máy quay, cách cầm máy đúng cách, lấy khuôn hình cho đẹp, phân cảnh cho phù hợp khi dựng phim. Nhưng cameraman Quang Thịnh của VTV9 đã rất ngạc nhiên trước sự hào hứng học tập của các học viên và cũng là đồng nghiệp báo chí của anh.

“Tôi nhận thấy rất rõ  sự đam mê truyền hình của các bạn,” anh nói khi kết thúc khóa học. “Và các bạn đã rất quyết tâm thực hiện tốt nhất  sản phẩm truyền hình đầu tay của mình.” Anh cũng tỏ ra ấn tượng với sự “đeo bám” quyết liệt của các học viên khi họ hỏi về những lỗi trong quay phim cần tránh, hay những bí quyết khi thu tiếng trong phim nếu phương tiện kỹ thuật không đầy đủ khi lớp học diễn ra lúc 10 giờ đêm.

Tương lai

Lớp học đã rất sôi nổi khi các phóng viên xem lại các thước phim đầu tay mà các đồng nghiệp của họ thực hiện từ thời “chưa biết gì”. Phóng viên Thế Anh ở Ban phóng sự ký sự với những thước phim quý giá về cứu hộ các nạn nhân của bão Chanchu trên biển đã được Đài Truyền hình VN sử dụng, hay phóng viên Anh Thoa đã quay phim con sông Thị Tính bị ô nhiễm bằng chiếc máy ảnh của mình và được đài Truyền hình Đồng Nai mua lại và phát sóng hai lần.

Câu chuyện của Thế Anh và Anh Thoa cho thấy sự dấn thân trong công việc, sẵn sàng sử dụng một công cụ một cách linh hoạt để lưu lại những thông tin quý giá.

Anh Thoa là phóng viên trẻ, chuyện anh “liều mình” quay phim bằng máy ảnh và “chợt”, “bất ngờ” phát hiện ra là chất lượng của nó khá ổn khi phát trên sóng truyền hình là một ví dụ sinh động và thú vị về những gì chiếc camera bé nhỏ có thể đem lại cho một sản phẩm báo chí.

Hay chuyện phóng viên Thế Anh trong cơn sóng dữ giữa đại dương chỉ còn biết cầm máy quay mượn được của thuyền trưởng, giữ mãi ở một góc độ mà không hề theo bất kỳ một quy tắc nào của quay phim hay làm tin truyền hình. Bản năng của một phóng viên cho anh thấy, những thước phim anh quay là quý giá, và là bài học về việc vượt qua những khó khăn và nguy hiểm trong nghề nghiệp.

Bùi Thanh nói rằng, ông đã có ba ngày sống hòan tòan trong không khí nghề nghiệp, “căng thẳng” và “rất vui”. Nhưng ông cũng cho rằng, lớp học chỉ là khởi đầu cho một tương lai. Chuyện tự học, tự đào tạo và bổ sung những kiến thức và kỹ năng còn thiếu là kỹ năng là chuyện các phóng viên luôn cần làm.

“Truyền thông đa phương tiện” với những sản phẩm báo chí được làm để tiếp cận theo cách thân thiện hơn với bạn đọc, đem lại cho người dùng những sản phẩm dưới các góc nhìn và hình thức khác nhau.

Trong bối cảnh kinh tế tòan cầu suy giảm,  tin tức về chuyện báo chí thế giới đóng cửa, sáp nhập, và chuyện báo chí VN giảm doanh số phát hành, việc báo Tuổi Trẻ TP.HCM nỗ lực thúc đẩy kế hoạch đào tạo bồi dưỡng kỹ năng mới cho phóng viên  được cho là một điểm cộng trong nỗ lực duy trì và phát triển tờ báo trong tương lai.

Box: Đợt tập huấn này là đợt học híêm hoi vì nhiều lẽ: kéo dài cả ba ca, kéo dài từ 8h sáng tới 11h đêm. Đó là chưa tính đến thời gian “mạn đàm nghề nghiệp trước sân Văn phòng đến 0 giờ. Vậy mà 6 giờ sáng hôm sau, họ đã có mặt ở nhiều nơi như chợ, đồng rau, vườn hoa, khu du lịch…để tiếp tục tác nghiệp . Với sự hỗ trợ của các đồng nghiệp Đài truyền hình Lâm Đồng, các học viên đã tiếp cận với qui trình làm một bản tin va phóng sự truyền hình, tham gia dựng phim, trực tiếp đọc thuyết minh cho các tác phẩm của mình.