It is my honor to interview Sangeeta Kaur at Forbes Vietnam’s Women Summit 2022.
K2022 Grammy® winning Vietnamese American singer, multimedia artist and producer, modern-day Renaissance woman, and vocal powerhouse Sangeeta Kaur (Teresa Mai) is a singular talent. Sangeeta’s body of work is both cinematic in scope and spans a wide range of genres such as Classical, New Age, Contemporary and Spiritual.
©Forbes Việt Nam số 43. Tháng 12.2016
Forbes Việt Nam: Ông đã thực hiện nghiên cứu về lãnh đạo táo bạo mới nhất của mình thế nào?
Joseph Folkman: Một ngày chúng tôi nhận được điện thoại của khách hàng là lãnh đạo của doanh nghiệp có tuổi đời hàng trăm năm chuyên sản xuất và kinh doanh sữa chua. Những năm trước họ làm ăn rất được, nhưng mọi việc bắt đầu thay đổi, họ gặp khó khăn khi sữa chua Hy Lạp xuất hiện với hương vị khác biệt. Ban đầu, doanh nghiệp ấy nghĩ rằng trào lưu rồi sẽ qua thôi, nhưng không phải vậy, họ mất nhiều thị phần. Họ đến gặp tôi và nói họ cần phong cách lãnh đạo táo bạo.
Chúng tôi đã khảo sát về lãnh đạo hiệu quả hơn 15 năm nay. Khi được yêu cầu riêng như vậy, chúng tôi nhận thấy mình đã đo lường được bảy phẩm chất và thấy được ảnh hưởng của nó. Hơn 75 ngàn lãnh đạo đã tham gia vào khảo sát này từ khắp thế giới với 49 câu hỏi về lãnh đạo hiệu quả và họ mất 15 phút để hoàn thiện.
Forbes Việt Nam: Trong nghiên cứu, kết quả nào khiến ông cảm thấy ngạc nhiên?
Joseph Folkman: Nhà lãnh đạo táo bạo sẽ được chắp thêm cánh nếu có được óc suy xét tốt (good judgement), nhưng ngược lại, nếu táo bạo mà lại ẩu tả, hấp tấp, thì là sự kết hợp nguy hiểm. Nếu bạn suy xét tốt, nhưng lại không táo bạo, thì dù bạn thông minh cũng chẳng ai biết bạn cả. Nếu bạn có suy xét tốt và lại táo bạo thì đó là sự kết hợp cực mạnh, và đem lại kết quả tốt nhất.
Một điều ngạc nhiên với tôi liên quan tới phụ nữ. Hầu hết chúng ta khi được hỏi là phụ nữ có mạnh bạo hơn nam giới không, ta thường trả lời là không. Nhưng chúng tôi nhận thấy là khi còn trẻ, nam giới bạo dạn hơn nữ. Nhưng đến độ tuổi 40, có một điều kỳ lạ xảy ra, là nam giới có xu hướng bằng lòng với hiện tại, bảo vệ những gì họ đạt được, nên mức độ bạo dạn có phần giảm xuống, còn nữ giới lại vẫn duy trì được mức bạo dạn hơn và có xu hướng đi lên. Continue reading
©Forbes Việt Nam số 16
Duolingo quy mô hóa bằng sự đóng góp kiến thức từ cộng đồng và ứng dụng thành phần game để thu hút người học ngoại ngữ. Công ty này vừa ra mắt chương trình dạy ngoại ngữ bằng tiếng Việt tháng 8.2014. Forbes Việt Nam trao đổi với Luis von Ahn, 35 tuổi, thuộc khoa Khoa học máy tính thuộc ĐH Carnegie Mellon (Mỹ), cha đẻ của ứng dụng:
Forbes Việt Nam: Yếu tố game được ứng dụng trong Duolingo thế nào?
Luis von Ahn: Học hành là điều mà chúng ta luôn mong muốn làm được trong cuộc đời mình. Nhưng với nhiều người, việc học có thể rất tẻ nhạt và khó khăn. Chúng tôi nỗ lực thử mọi thành phần của game trong Duolingo để giúp người học học nhanh hơn, học lâu hơn và học thường xuyên hơn.
Khi thiết bị di động ngày càng phổ biến, lúc rảnh rỗi, con người muốn giải trí hơn nên game trở thành ứng dụng phổ biến nhất. Biến học tập thành trò chơi cho phép chúng ta vừa sử dụng thời gian rỗi có ích vừa thấy vui vẻ. Continue reading
Nhiều tờ báo và hãng truyền thông có những quy tắc đạo đức nghề nghiệp, đưa ra bản chi tiết những gì phóng viên của họ được phép và không được phép làm. Một nghiên cứu 304 tờ báo cho thấy, 49% có kiểu quy tắc này. Họ đều nhất trí không chấp nhận kiểu hành nghề theo cách nghe lén.
Những nguyên tắc này thống nhất với nhau ở một số điểm, được Hiệp hội các nhà báo chuyên nghiệp của Mỹ định nghĩa là:
1/ Tìm kiếm và tường thuật SỰ THẬT;
2/ HOẠT ĐỘNG ĐỘC LẬP dưới nhiều áp lực;
3/ HẠN CHẾ đến mức thấp nhất thiệt hại cho những ai (những gì) liên quan.
Chẳng hạn, để hạn chế mức thấp nhất thiệt hại cho những ai (những gì) liên quan tới bài viết, hầu hết các tờ báo, truyền hình…sẽ không nói cụ thể danh tính của những nạn nhân bị hiếp dâm hoặc đăng tải những hỉnh ảnh thi thể người bị chết trong một vụ tội phạm hình sự hoặc tai nạn giao thông. Họ sẽ suy đi tính lại khi xâm phạm vào nỗi đau riêng của một gia đình khi gia đình ấy liên quan tới một vụ án khá thông thường. Mặc dù vậy, điều này không hẳn là luôn đúng với những vụ án liên quan tới những người nổi tiếng. Họ có thể cân bằng giữa ảnh hưởng đến cá nhân so với lợi ích mà cộng đồng có thể có được khi đưa thông tin. Ví dụ một vụ tự sát của một em bé 10 tuổi có thể sẽ đem lại những bài học đắt giá cho cộng đồng.
Các quyết định về đạo đức thường được thể hiện thông qua sự cân bằng giữa lợi ích cộng đồng và thiệt hại của cá nhân. Hoạt động độc lập dưới áp lực nghĩa là tránh được các xung đột giữa các lợi ích như viết các bài báo về sự phát triển đô thị khi bản thân người phóng vấn sở hữu các cổ phần trong tập đoàn phát triển địa ốc của thành phố, hoặc nhận những món quà đắt giá từ một tổ chức ruột của phóng viên đó. Hoạt động độc lập tức là từ chối được những áp lực về kinh tế như các tổ chức dọa không đăng quảng cáo trên báo, nếu những vụ bê bối của công ty bị phơi bày trên tờ báo đó.
Những điều này dẫn tới việc “Tìm kiếm SỰ THẬT” là một nguyên tắc liên quan trực tiếp nhất tới phỏng vấn. Các vấn đề dễ gặp phải nhất là:
– LỪA DỐI
– PHẢN BỘI
– BÓP MÉO SỰ THẬT
– VI PHẠM VÀO SỰ RIÊNG TƯ
Lừa dối nghĩa là tiếp nhận các thông tin với lý do không xác đáng. Tìm kiếm sự thật là mục đích cao quý của tất cả những tập đoàn báo chí. Nhưng chúng ta nên theo vấn đề đến mức nào để tìm ra sự thật ấy? Nghe lén các cuộc trò chuyện phiếm của những người nổi tiếng? Nhìn trộm vào phòng ngủ của họ? Lục trong thùng rác của văn phòng để tìm tài liệu? Giả vờ là trợ lý của thám tử để vào được khu vực vừa có vụ án mạng hiện cấm phóng viên tiếp cận? Lấy trộm tài liệu? Và liệu bạn có thể dẫn lời những người nói chuyện với bạn khi họ không biết rằng bạn sẽ dẫn lời họ trên báo hay không? Những câu hỏi này có vẻ thú vị. Chúng ta cùng xem một ví dụ cổ điển. Trong cuốn sách Những người tạo ra ý kiến (Opinion Makers), tác giả William Rivers mô tả về một quan chức chính trị mới được bầu. Ông này từ chối đưa ra những ý kiến quan điểm của mình với báo chí. Một phóng viên may mắn tiếp cận được với ông ở một quán rượu. Họ nói chuyện. Vị quan chức nói một cách thoải mái về các vấn đề và các quan điểm của ông về tương lai. Phóng viên này chỉ để lộ tông tích vào cuối cuộc trò chuyện. Sau khi bài báo đăng, phóng viên đồng ý rằng có vấn đề về đạo đức trong cách tác nghiệp này, nhưng tranh cãi rằng bất kỳ tin tức nào mà vị quan chức thảo luận công khai đều ít có khả năng được xem là bí mật và tránh được tai mắt của báo chí.
Liệu mục đích có biện minh cho phương tiện không? Liệu vị quan chức kia có phải chịu trách nhiệm vì đã nói chuyện với báo chí không? Tùy bạn kết luận.
Có những câu hỏi chính được đặt ra khi chúng ta thảo luận những đề tài dạng này: “Liệu phóng viên có thể có thông tin theo cách khác được không?”
Những năm 1990, ở Mỹ, các cuộc phỏng vấn mà phóng viên giấu máy quay phim bí mật trở nên rất phổ biến trong số các phóng viên truyền hình. Thậm chí, người ta có những giải thưởng báo chí Pulizer dành cho những tác phẩm xuất phát từ cách làm này.
Nhưng ban cố vấn của Pulizer cũng đặt ra những câu hỏi về đạo đức, qua việc đánh lừa người phỏng vấn để họ hiểu sai về tông tích của phóng viên, hay mục đích cuộc trò chuyện, từ đó nói ra những thông tin bí mật.
Hiệp hội các nhà báo chuyên nghiệp tại Mỹ đưa ra một nguyên tắc đạo đức cấm tất cả các máy quay phim lén và giả dạng, trừ phi “vì lợi ích lớn và quan trọng của cộng đồng” mà phóng viên không thể lấy tin theo cách nào khác ngoại trừ theo cách lừa dối này.
(Metzler, K – 1997, Creative Interviewing: The writer’s guilde to gathering information by asking questions, 3rd edition; USA: Allyn & Bacon)
“Trong hầu hết những tình huống, con người có quyền được biết khi nào thì họ đang nói chuyện với phóng viên” (Báo Beaumont Enterprise, Texas)
“Những người chúng ta phỏng vấn nên hiểu rằng họ đang nói chuyện với phóng viên, và những gì họ nói có thể được xuất bản. Chúng ta nên đặc biệt nhạy cảm với những nguồn tin đang bị chi phối bởi nhiều cảm xúc và sự thiếu hiểu biết, những người không quen tiếp xúc với báo chí, và những người không hiểu tầm quan trọng của những lời nói của họ khi xuất hiện trên báo chí”. (Grand Forks Hedrald, North Dakota).
(Bản dịch từ lâu, bây giờ post lại vì vẫn thấy rất thời sự).
Có nhiều yếu tố để dẫn tới một cuộc phỏng vấn có hiệu quả cho bài viết. Các mẹo nhỏ sau sẽ giúp phần nào giải quyết những khó khăn khi thực hiện phỏng vấn.
Nhìn chung, có hai kiểu người để phóng viên phỏng vấn. 1/ Kiểu dễ tính: Là những người muốn được phỏng vấn, muốn trình bày quan điểm của mình để nhiều người biết đến. 2/ Kiểu khó tính: Là những người quá bận rộn không đủ thời gian trả lời phỏng vấn, không thích báo chí. Hoặc là những người tỏ ra thù hằn với báo chí vì lý do chính đáng: Họ có điều để giấu diếm báo chí.
Với kiểu người khó tính, bạn có thể nói: Tôi có nguồn tin khác của câu chuyện là bà X. nói rằng…Điều này có liên quan tới ông. Chúng tôi nghĩ rằng ông muốn có cơ hội để nói rõ quan điểm này của mình với báo chí….
Thực tế, sẽ có ít người từ chối cơ hội này để nói quan điểm của mình. Hãy để cho đối tượng trình bày hết ý của họ, toàn bộ câu chuyện, nghe chăm chú và hãy chắc chắn rằng bạn hiểu câu chuyện.
Hãy coi cuộc nói chuyện như một cuộc đàm thoại – phản ứng với câu chuyện như những người quen/người bạn của họ (ngạc nhiên, thông cảm). Nhưng đừng phản ứng quá đà. Không ai dại dột đến mức nghĩ rằng bạn quan tâm đến câu chuyện đó theo kiểu phản ứng quá mức của bạn. Hãy suy nghĩ nhanh trong đầu về những gì bạn hiểu. Đừng ngại kiểm tra lại những thông tin mà bạn chưa chắc chắn. Nếu đó là câu chuyện phức tạp, đừng ngại kiểm tra lại những điểm thông tin chính và quan trọng.
Hãy nghĩ về những câu nói của người được phỏng vấn mà bạn sẽ sử dụng trong bài viết. Hãy hỏi những câu hỏi mở để người được phỏng vấn có thể trả lời những câu hay. Không hỏi: ‘Có lẽ ông đã rất suy sụp vì công ty phá sản?’ – Câu trả lời chỉ có thể là ‘Đúng vậy’.
Câu hỏi tốt hơn: ‘Ông cảm thấy thế nào khi công ty bị phá sản?’.
Về tính chất của các câu trích dẫn: Các câu này cần có tính chất nổi bật, kịch tính, đưa ra giải pháp cho vấn đề đang tranh luận, hoặc đưa câu chuyện có những diễn biến và tình tiết mới. Tạo cho mình cơ hội quay lại:
‘Tôi nghĩ tôi đã có hầu hết các chi tiết cần thiết. Nhưng trong trường hợp tôi cần hỏi thêm một số thông tin, tôi có thể gọi cho ông được không? Hãy để lại số điện thoại và cách liên lạc của mình, với lý do ‘trong trường hợp ông có thông tin gì mới muốn báo.
Cố gắng không ‘đầu hàng’ nếu họ gọi điện thay đổi suy nghĩ hoặc muốn xem bản viết nháp của bạn. Nhớ là bạn đang trong quá trình tìm hiểu điều gì đã xảy ra và điều gì sẽ xảy ra. Hãy đồng hành cùng với đối tượng của mình. Hãy tỏ ra đáng mến và vô hại.
TRƯỚC KHI PHỎNG VẤN:
Quyết định góc nhìn của tin.
Nghĩ câu hỏi phục vụ cho góc nhìn đó;
Hãy chuẩn bị kỹ càng để đối phó với những thách thức, nếu đó là những vấn đề gây tranh cãi;
Nói với người được phỏng vấn về nội dung bạn muốn phỏng vấn, nhưng không phải là tập dượt phỏng vấn với họ;
Làm nghiên cứu trước khi phỏng vấn: Nếu không phải trường hợp đột xuất, không có gì tồi tệ hơn nếu bạn xuất hiện trước mặt người được phỏng vấn mà không biết gì về họ hoặc công việc họ làm. Nói chuyện với bạn bè, đồng nghiệp, kẻ thù của người được phỏng vấn trước để có cái nhìn đa chiều về họ.
Lập một danh sách các câu hỏi, nhưng không theo khuôn mẫu các câu hỏi đó. Hãy sẵn sàng cho các câu hỏi bất chợt bạn có khi câu chuyện diễn ra.
Nói cho họ biết cuộc phỏng vấn dự kiến kéo dài bao lâu;
Kiểm tra máy móc thiết bị kỹ càng;
Đến nơi phỏng vấn đúng giờ;
TRONG KHI PHỎNG VẤN:
Tập trung vào những vấn đề bạn quan tâm. Bạn đang là người kiểm soát tình hình;
Hãy giữ ý kiến của mình cho bản thân mình. Bạn đang đến để hỏi ý kiến người khác!
Hỏi câu hỏi ngắn, đơn giản. Không đưa ra tuyên bố; Không hỏi câu hỏi đóng;
Nếu hỏi một câu hỏi khó, hãy hỏi một cách lịch sự;
Không để người được phỏng vấn đọc câu trả lời từ giấy; Lắng nghe câu trả lời. Đó có thể tạo cho bạn câu hỏi tiếp theo;
Không nói ‘và cuối cùng’ khi hỏi câu hỏi cuối cùng;
Không bật lại băng ghi âm cho người được phỏng vấn nghe;
Chắc chắn là bạn có tên, địa vị của người được phỏng vấn;
Không hứa sẽ dùng bài phỏng vấn. Lý thuyết thì màu xám….
Lựa chọn
08.10.2007 05:45
Hôm nay quyết định. Suy nghĩ từ lâu và hôm nay mới quyết định. Nếu không có buổi nói chuyện lúc sáng, có thể chưa quyết định.
Những lựa chọn luôn khó khăn, vì nó sẽ có lợi cho người này và không có lợi cho người khác. Đôi khi, sự xung đột lợi ích không thể giải quyết được thì người ta sẽ buộc phải lựa chọn. Sớm thì tốt hơn, cho nó ổn định sớm.
Không nên ảo tưởng về mình. Biết mình là ai và đứng ở đâu trên cuộc đời này. Biết mình muốn gì và không áp đặt.
Tôn trọng lòng khao khát và ước mơ của những người khác. Còn gì tuyệt diệu hơn những mơ ước và khao khát của con người?
Có thể hy sinh nhiều lợi ích bản thân vì một cái gì đó không rõ hình hài.
Nhưng không muốn ai đó đe dọa và khiến tôi có cảm giác cuộc đời của tôi không phải do tôi quyết định.
Xin lỗi tất cả những người đã từng kỳ vọng vào tôi. Nhưng không phải kỳ vọng của tôi. Tôi sẽ làm thất vọng ai đó, làm sung sướng ai đó, làm buồn ai đó, làm lo lắng ai đó…vì quyết định của mình.
Nhưng đó là cuộc sống. Tôi không thể làm hài lòng các bên.
Có thể người ta sẽ có rất nhiều tính từ để gọi tôi. Nhiều tính từ sẽ chẳng hay ho gi.
Có thể có những người những mơ ước và khao khát của tôi là điên rồ. Có thể người ta nói đó là lòng dũng cảm.
Có thể…
Có thể…
Thôi, lựa chọn.
Bài viết 10.10.2007 15:06