Dưới đây là một vài lời khuyên bỏ túi:
– Luôn dùng những nguồn tin rõ danh tính khi có thể, vì chính nguồn tin là người chịu trách nhiệm cho thông tin đưa ra, mặc dù chúng ta vẫn chịu trách nhiệm về tính chính xác, cân bằng và những vấn đề liên quan tới pháp lý. Yêu cầu nguồn tin đồng ý cho sử dụng tên của họ trên báo.
– Reuters sẽ sử dụng nguồn vô danh trong trường hợp thật cần thiết khi những thông tin họ cần cung cấp về thị trường hoặc vì lợi ích công chúng mà không thể có ai khác cung cấp công khai. Chỉ chúng ta phải chịu trách nhiệm về tính chính xác của những thông tin này
– Khi nói chuyện với nguồn tin, phải luôn bảo đảm những nguyên tắc nền tảng được rõ ràng. Ghi chép và ghi âm cuộc phỏng vấn.
– Kiểm tra chéo thông tin ngay khi có thể. Hai hoặc nhiều nguồn sẽ tốt hơn 1 nguồn. Trong việc kiểm chứng thông tin mà người nói đề nghị không nêu tên, hãy đánh giá nọi dung, vị trí và động cơ của người nói. Sử dụng phán đoán của mình, nếu thấy khả nghi thì kiểm tra kĩ hơn
– Nói chuyện với tất cả nguồn tin ở mọi khía cạnh, các bên của thỏa thuận, hợp đồng, đàm phán, tranh chấp, mâu thuẫn…
– Trung thực trong việc dẫn nguồn và thu thập thông tin. Hãy đưa ra càng nhiều văn cảnh và chi tiết mà bạn biết về nguồn tin này, cho dù người đó muốn nêu tên hay không để kiểm chứng những thông tin mà họ đưa ra. Hãy nói rõ với họ những gì bạn không biết.
– Reuters sẽ cho đăng bản tin từ một nguồn riêng lẻ và hay không nêu tên chỉ trong những trường hợp thật đặc biệt, khi đó là những thông tin đáng tin cậy từ một nguồn đáng tin cậy với kiến thức chuyên môn liên quan trực tiếp tới vấn đề đang nêu trong bài. Các bài viết sử dụng 1 nguồn tin sẽ chịu quá trình kiểm tra đặc biệt trước khi xuất bản.
– Phóng viên làm việc với nguồn tin trên danh nghĩa Reuters chứ không phải bản thân phóng viên. Nếu được yêu cầu thông báo về tính xác hợp từ ban biên tập, phóng viên phải thong báo nguồn tin với người lãnh đạo của mình. Bảo vệ bí mật của nguồn tin là yêu cầu tối cao với phóng viên và người lãnh đạo của phóng viên đó.
– Khi viết bài tường thuật, hãy cố gắng làm cả hai việc cân bằng là vừa phủ nhận vừa chứng minh câu chuyện của mình.
– Sự chính xác luôn đến đầu tiên. Thà chậm còn hơn sai. Trước khi nhấn nút gửi đi, hãy chờ đời bạn sẽ nhận được những câu hỏi kế tiếp hoặc bị từ chối xuất bản bài viết.
– Hãy biết chính xác nguồn tin của bạn. Xem xét kĩ lưỡng xem người bạn đang nói chuyện có phải là kẻ mạo danh hay không. Những nguồn tin này thường cung cấp thông tin từ bất kì phương tiện như điện thoại, email, tin nhắn chat… Nhưng cũng phải nhận rõ rằng liên lạc bằng bất kỳ phương tiện nào cũng có thể bị làm giả mạo.
– Reuters luôn ủng hộ những phóng viên nào tuân theo những qui tắc trên.
Trích dẫn (Quotes)
Không thể thiếu những trích dẫn trong bản tin. Chúng không thể bị thay đổi, ngoài việc cắt bỏ những câu chữ thừa thãi và việc cắt bỏ đó không ảnh hưởng đến việc thay đổi bản chất nội dung lời nói. Việc chọn lựa trích dẫn có thể không đạt được sự cân bằng. Phải chắc chắn những trích dẫn này là ý chính từ những điều người khác nói và bạn cũng có thể miêu tả cử chỉ cơ thể của nguồn tin khi phát biểu về điều này(ví dụ như nháy mặt hay cười) có thể thể hiện phần nào đó bối cảnh trích dẫn. Khi trích dẫn nguồn tin từ một cá nhân phải đưa thông tin văn cảnh và tình huống của câu nói.
Chúng ta không có nhiệm vụ phải làm người ta trông sang sủa hơn bằng việc xóa đi những từ hay câu thừa thãi và chúng ta cũng không có nhiệm vụ biến họ trở thành trò hề khi nói ra những điều này. Trong hầu hết các tình huống, chuyện trớ trêu này có thể được giải quyết bằng việc diễn đạt lời nói theo cách diễn đạt khác và dùng câu tường thuật. Ở những đoạn không thể giải quyết bằng cách này thì người phóng viên cần hỏi ý người cấp cao hơn để thảo luận xem câu trích dẫn này có thể như thế nào. Sửa lỗi sai ngữ pháp trong một câu nói có thể được chấp nhận, nhưng tuyệt đối không được sửa từ ngữ của cả đoạn. Khi dịch trích dẫn từ một ngôn ngữ khác thì phải dịch thoát nghĩa hơn là dịch từng chữ và phải bảo đảm giọng điệu của ngôn ngữ dịch phải cân bằng với giọng điệu của ngôn ngữ chính. Phải nhận thức rằng dịch trích dẫn trên báo chí có thể được mang ra đối chiếu lại với ngôn ngữ gốc. Nếu một chính trị gia Pháp trả lời phỏng vấn trên một tờ báo Mỹ, thì không có gì là lạ nếu đối chiếu bài dịch trở lại bản gốc có một số lỗi sai và thậm chí là trích dẫn có khác biệt. Trong những trường hợp này thì càng sử dụng ít trích dẫn bao nhiêu và thay vào đó là những tường thuật của phóng viên thì càng tốt bấy nhiêu.
Nguồn: Reuters Handbook of Journalism. Google it
Dịch: Cảnh Toàn
Hiệu đính: Khổng Loan
Đề nghị dẫn nguồn khi trích dẫn.
(Còn nữa)