Trong cuốn sách mới Đạo đức báo chí trong thời đại kỹ thuật số của Denis Muller (Journalism Ethics for the Digital Age), ông bàn đến điều gì? Tất nhiên là đạo đức báo chí. Có hay không sự phân định tiêu chuẩn đạo đức tác nghiệp giữa các nền tảng truyền dẫn thông tin khác nhau?
Cá nhân tôi cho rằng không. Vẫn là những nguyên tắc ấy, và còn phải chặt chẽ hơn, vì sự lan truyền kinh khủng của mạng Internet. Báo chí kỹ thuật số, tin nhắn, tweeting, facebook…đang khiến chúng ta có cảm giác là mọi thứ đang thay đổi. Nhưng giời ạ, nếu những nền tảng căn bản của báo chí mà thay đổi thì sẽ hơi bị bi kịch đấy. Công cụ không phải vấn đề, nội dung mới là quan trọng. Continue reading →
Được cung cấp quan điểm triết học mới, chúng tôi bắt đầu tạo ra các mẫu thiết kế theo nhiều đặc tính: BBC tin tức, trang chủ, tìm kiếm, iPlayer, các trang chương trình và chèn media vào tin tức.
Nơi làm việc tại BBC
Trong quá trình thực hiện điều này, chúng tôi thu thập tỉ mỉ những giá trị cơ bản về kiểu thị giác mới. Tôi sẽ chia sẻ với các bạn vài điều cơ bản, bắt đầu từ các đường kẻ trong trang.
Chúng tôi đã được truyền cảm hứng từ nhiều nguồn kiến thức khác nhau. Điều chúng tôi cố gắng đạt được là một hệ thống đường bản uyển chuyển đủ để đáp ứng những kiểu thiết kế độc nhất sao cho độc giả vẫn cảm thấy tính liền mạch và tỉ mỉ.
Mạng lưới mới dựa trên 31 cột, mỗi cột có 16 điểm ảnh với hai cột bên trái có thể tách thành bốn, và một cột rộng hơn bên tay phải dùng để đăng tải các biển quảng cáo sẽ xuất hiện trên phiên bản quốc tế của trang web.
Chúng tôi muốn tạo ra hiệu ứng của việc kết hợp các dải dọc và ngang, tạo nên một dải đường chữ thập về bên phải trang.
Cùng với đường kẻ dọc 16 pixel, chúng tôi lần đầu tiên có sự kết hợp với những ô cơ bản 8 pixel để có thể sắp xếp các yếu tố trong trang cả ngang lẫn dọc
Yếu tố đặc trưng của GVL mới nhiều hơn là cách sắp xếp bảng kiểu và cỡ chữ. Dưới đây là những kiểu chữ in đậm Helvetica hoặc Arial với những kích cỡ khác nhau mà chúng tôi đạt được sự thống nhất chung trong suốt cả trang web.
Đây là ví dụ về việc kết hợp tất cả những thành phần trên trong cùng một trang, và vài ví dụ của kiểu bảng chữ trong quảng cáo. Chúng tôi chú trọng vào những điểm chỉ thị và sự kết nối, bạn có thể thấy qua các đánh dấu thời gian và các biển báo về những sự kiện trực tiếp.
Dưới đây là mẫu ví dụ về sự kết hợp lời kêu gọi hành động trong một đoạn clip có lời trích dẫn bên cạnh, bạn có thể thấy hiệu quả ấn tượng lần nữa của việc sử dụng chữ in với các biểu tượng lớn in đậm.
Dưới đây là một vài ví dụ về kiểu chữ, được trình bày ngay trên hình ảnh và việc sử dụng lớp hình để tạo ra những cấp bậc và tính ấn tượng trong cách liên kết.
Chúng tôi cũng phát triển những bảng màu sáng cho những khu vực không có thương hiệu của trang, hoặc những nơi mà BBC nhằm thẳng vào độc giả (như trang chủ, ô tìm kiếm…) Mỗi màu có dải sắc độ rộng để sử dụng trong tương phản hoặc hòa hợp với các màu khác.
Chúng tôi cũng có một bảng màu trung tính có nhiệt độ màu được sử dụng giản dị hơn khi các màu có sắc độ khác nhau đứng cạnh nhau trong bảng màu.
Chúng tôi gợi ý là một trang nên có những màu trung tính chiếm ưu thế hơn sẽ cung cấp tính hình tượng nhiều hơn. Những màu sáng chỉ nên dùng để tạo nên sự nhấn mạnh và thu hút mắt đến những khu vực quan trong trong trang.
Chúng tôi chuyển thanh công cụ bên trái sang một vị trí mới: đặt nằm ngang trong suốt các trang, đây là ví dụ từ trang Thể thao:
Chúng tôi cũng thiết kế một cách nhìn mới và dường như có thể chèn thêm media. Điều này đây vẫn còn đang thử nghiệm, nhưng bạn có thể thấy hiệu quả phần nào của lời kêu gọi được in đậm.
Chúng tôi có bốn kiểu chạy tin hình, một kiểu vừa khít với cột bên phải, một nằm ở các ô kép bên trái, một kiểu có chiều rộng đầy đủ lấn ra ngoài các ô cơ bản và kéo dài đến cạnh các trình duyệt để tạo nên một màn hình rộng.
Và cuối cùng, chúng tôi tạo ra một tập hợp các biểu tượng mới.
Những chỉ dẫn trên đây chỉ là những yếu tố cơ bản trong một trang có thể được kết hợp bằng nhiều cách. Chúng tôi muốn tạo nên một điều gì đó uyển chuyển để có thể cho phép tất cả thương hiệu của mình đầy sức biểu cảm trong thống nhất một cách liền mạch với những độc giả giàu kinh nghiệm. Chúng tôi cũng muốn lột bỏ bất cứ sự trang trí rườm rà nào và để tự nội dung và tính hình tượng của bản tin tỏa sáng. Đối với tôi, ngôn ngữ thị giác mới này thật sự thú vị và mới mẻ. Cảm giác này như vô tận, trong mỗi khoảnh khắc, và tôi hi vọng bạn đồng ý.
Những bước kế tiếp, chúng tôi sẽ tiếp tục hoàn thành các banner và chân trang. Chúng tôi cũng đang nhắm tới web trên điện thoại và TV internet, cũng như xử lí với các tương tác xã hội trong trang (đánh dấu trang, chia sẻ chức năng, bình luận, xếp hạng…). Chúng tôi sẽ làm việc với các chi tiết trong thư viện widget và kết hợp tất cả với nhau để cho ra kiểu giao diện gây ấn tượng trực tiếp vào mắt độc giả, thư viện mã cùng với một hệ những tiêu chuẩn và chỉ dẫn mới.
Tác giả: Bronwyn van der Merwe – Head of Design and User Experience, Central Team, BBC FM&T
Đưa hết thông tin ra bên ngoài với những từ khóa quan trọng (vì người đọc thường chỉ lướt chữ đầu tiên);
Dễ hiểu ngay cả khi đặt bên ngoài bối cảnh (vì thường thì các tiêu đề xuất hiện trên online không đi kèm luôn với bài, cũng như các kết quả của phần tìm kiếm); và
Có thể đoán được, đểđộc giả biết họ có thích cả bài trước khi click hay không (vì họ sẽ không trở lại website mà có tiêu đề “hứa lèo”).
Chính xác và đủ thông tin
Ví dụ:
Italy buries first quake victims (Italy chôn nạn nhân động đất ban đầu )
Romania blamed over Moldova riots (Romania bị chỉ trích vì bạo động Moldova)
Ten arrested in UK anti-terrorism raids (Bắt 10 người biểu tình chống khủng bố ở Anh)
Villagers hurt in West Bank clash (Nông dân bị thương trong đụng độ ở Bờ Tây)
Mass Thai protest over leadership (Biểu tình phản đối chính quyền ở Thái Lan)
Iran accuses journalist of spying (Iran cáo buộc phóng viên làm gián điệp)
Như vậy là BBC tóm tắt tình hình khắp thế giới trong 38 từ.
Trung bình một tiêu đề chỉ có 5 từ và 34 ký tự. Lượng ý nghĩa có trong bằng đấy từ thật đáng kinh ngạc: mọi từ đều mang ý nghĩa.
Mọi tiêu đề đều đưa thông điệp chính về bản tin, mà không cần click, độc giả cũng hiểu. Thậm chí, tiêu đề đó còn giúp cho độc giả nhận định mình sẽ có thông tin gì nếu click và để độc giả tự phán xét xem họ có quan tâm tới tin đó hay không.
Kết quả là, độc giả sẽ không cảm thấy họ click một cách lãng phí. Độc giả sẽ click chính xác vào chính xác bản tin mà họ muốn đọc.
Nhưng cũng có tiêu đề có những từ gia tăng thêm như:
Ví dụ, một bản tin breaking news có tiêu đề sau: “Suspected US missile strike kills four militants in tribal region in north-west Pakistan, officials say.”
Độc giả dĩ nhiên sẽ biết rõ điều gì đã xảy ra, và thậm chí có ngay thông tin sơ bộ sau bốn từ đầu tiên.
Để tiết kiệm diện tích, người biên tập tiêu đề đã có thể bỏ bớt từ “officials” – các quan chức – đi. Thông tin này người đọc không cần biết khi đọc lướt; trừ phi quan chức đó là người nổi tiếng, hoặc là một nguồn tin gây tranh cãi đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công tên lửa đó. Trong trường học đó, nguồn tin sẽ là lý do để độc giả click đọc tiếp.
Ngoài ra, sử dụng số “4” có thể tốt hơn dùng chữ “four”, vì trên web, người ta nên dùng số, thay vì viết rõ chữ. Đặc biệt với tiêu đề, nếu đọc lướt thì số sẽ hiệu quả hơn chữ.
Nguồn gốc của thành công?
Thế thì vì sao BBC là quá hay trong khi các trang web khác thì lại quá tệ? Có thể vì bản chất của tổ chức tin tức này xuất phát từ đài phát thanh,nơi mà số đếm là rất quan trọng, và cách để phát thanh viên nói số liệu phải thật rõ ràng để thính giả hiểu ngay.
Với văn nói, mỗi từ đếu biến mất ngay sau khi nó được nói ra.
Các tiêu đề của BBC luôn được viết với tiêu chuẩn hữu dụng cao nhất trên web.
15 nguyên tắc web của BBC
1. Xây dựng các sản phẩm trên web phù hợp với nhu cầu của đối tượng sử dụng: nếu các nhu cầu (mà người thực hiện web hình dung) chưa đủ đáp ứng cho đối tượng, thì phải đưa ra các sản phẩm theo tiêu chuẩn mới.
2. Các website tốt nhất chỉ làm một thứ thật tốt: làm ít, nhưng tác dụng hiệu quả cao.
3. Đừng có cố làm mọi thứ một mình: hãy link tới những site có chất lượng cao khác. Người đọc sẽ cám ơn bạn. Sử dụng nội dung và công cụ trên site của người khác để làm cho site của bạn có hiệu quả hơn và người lại.
4. Hãy thay đổi nhanh: thử nghiệm, sửa sai, nắm lấy thành công, thật nhanh.
5. Hãy đối xử với toàn bộ trang web như bức vẽ trên nền vải đầy sáng tạo: đừng giới hạn sức sáng tạo của mình.
6. Trang web chính là một cuộc đối thoại thảo luận. Hãy tham gia: Hãy sử dụng giọng điệu đối thoại, cởi mở. Hãy chấp nhận những sai lầm của bạn. 7. Bất kỳ website nào cũng chỉ tốt như là trang tệ nhất của nó: Phải đảm bảo rằng quá trình biên tập được chuyên môn hóa và tiêu chuẩn hóa. Luôn duy trì quá trình này. 8. Make sure all your content can be linked to, forever.
9. Nhớ rằng bà ngoại của bạn không bao giờ sử dụng “Second Life”: Có thể bà sẽ online, nhưng với những nhu cầu rất khác so với những người online lâu.
10. Mở rộng các con đường dẫn tới nội dung: Phát triển càng nhiều đường dẫn tới nội dụng về người, nơi chốn, chủ đề, kênh, mạng lưới, thời gian …càng tốt. Tối ưu hóa website của bạn để đạt tới mức xếp hạng cao trong Google.
11. Thiết kế theo một phong cách thống nhất: Người dùng nên luôn biết rằng họ đang xem một trong những site của bạn, ngày cả khi các site này nhìn rất khác nhau.
12. Dễ truy cập không phải là “cơm thêm”:
13. Hãy để người dùng dán nội dung của bạn lên tưởng của các ngôi nhà ảo của họ: Khuyến khích người dùng đem thông tin trên site của bạn lên site của họ, hoặc để họ link tới site của bạn.
14. Link tới các thảo luận trên web, đừng host chúng: Chỉ host những thảo luận trên web khi có lý do rõ ràng.
15. Chức năng cá nhân hóa trang web nên rõ ràng, dễ chịu cho người dùng: Vì đây là dữ liệu của người dùng. Bạn nên tôn trọng điều này.
Trong cuốn sách mới Đạo đức báo chí trong thời đại kỹ thuật số của Denis Muller (Journalism Ethics for the Digital Age), ông bàn đến điều gì? Tất nhiên là đạo đức báo chí. Có hay không sự phân định tiêu chuẩn đạo đức tác nghiệp giữa các nền tảng truyền dẫn thông tin khác nhau?
