Trong bối cảnh chúng ta đều nói về thời đại của “báo chí công dân”, và có không ít niềm tin cho rằng, ai cũng có thể là nhà báo, tôi lại nghĩ khác.

“Báo chí” là một lĩnh vực đặc biệt trong xã hội. Nói như vậy không có nghĩa là các lĩnh vực khác không đặc biệt, nhưng vai trò của báo chí trong việc cân bằng lợi ích, giám sát các thành phần trong xã hội rất quan trọng (còn ai giám sát báo chí thì là một đề tài khác).

Một đất nước không có nền báo chí độc lập, có trách nhiệm với xã hội, thì số đông dân chúng – vốn là những người bình thường, thân yếu thế cô, không quyền, không tiền, sẽ dễ bị đàn áp, không được người khác biết đến sự tồn tại của mình, vì họ không có tiếng nói.

Thực tế đó sẽ dễ dẫn tới một xã hội bất ổn vì những bức xúc của số đông không được giải tỏa. Như vậy rất nguy hiểm.

Báo chí phản biện đưa ra những tiếng nói mang tính chỉ trích, phê bình với các vấn đề cụ thể dựa trên những ý kiến của giới chuyên gia, những  người liên quan. Đó là chức năng tất nhiên của báo chí – và có thể nói là quan trọng nhất. Báo chí nghiêng về bên nào cũng đều không nên, vì đó là cán cân tạo sự cân bằng trong xã hội. Giới chức cầm quyền, dân chúng, doanh nghiệp…tất cả đều coi báo chí là một kênh thông tin, dựa vào báo chí để tạo sự cân bằng lợi ích trong xã hội.

“Báo chí phát triển” là loại báo chí tồn tại ở một số nước (đừng nghĩ rằng nếu ở đâu đó sở hữu chiếc iPhone thì đồng nghĩa với việc nơi đó đã phát triển). Đó là báo chí vì sự phát triển, tức là tính phản biện có thể không được đặt ở vị trí ưu tiên, mà báo chí cùng tham gia tạo sự đồng thuận trong xã hội, thực hiện mục tiêu chính sách phát triển nào đó mà nhà cầm quyền đưa ra. Nó có thể hiểu như dạng báo chí chuyên quyền. Thực tế, đây là loại hình mà người sáng lập Singapore đã cho rằng, báo chí châu Á có giá trị riêng là vậy.

Báo chí tự do coi tin tức là hàng hóa, phục vụ cái gì số đông muốn. Lẽ tất nhiên, những gì số đông muốn không đồng nghĩa với những gì sẽ giúp họ thông minh hơn, tỉnh táo hơn, hiểu biết hơn. Đám đông sẽ muốn những gì không mất công suy nghĩ cho khỏi đau đầu, sung sướng, làm ít mà hưởng nhiều. Nhưng, “be careful what you wish for”. Nếu một nền báo chí không khiến cho bạn hiểu biết hơn về cuộc sống xung quanh, giúp cho bạn trí tuệ hơn, giúp bạn có được nhiều quyết định, lựa chọn hơn trong nhiều trường hợp, thì đó là nền báo chí thất bại, vì trách nhiệm và sứ mệnh của nó không được hoàn thành.

Giờ đây, báo chí ở nhiều nước đang đạt đến cái gọi là “báo chí có trách nhiệm với xã hội” hay “báo chí diễn giải”. Tức là báo chí như là trung tâm điều phối những luồng thông tin, ý kiến khác nhau trong xã hội. Báo chí giúp giải thích các sự kiện, chứ không chỉ đưa tin về các sự kiện. Báo chí chạy theo số lượng bài vở khó làm cho công chúng khôn ngoan hơn. Một lúc nào đó, chúng ta sẽ nhận ra chúng ta có lẽ cần hiểu biết sâu về các sự kiện, chứ không chỉ là “hôm nay đã xảy ra chuyện gì”. Báo chí trả lời câu hỏi “Tại sao?” và “Thế thì sao?” nhiều hơn là “Cái gì, Ai, Ở đâu, Khi nào”.?

Trở lại cái gọi là “báo chí công dân”.  Có lẽ chúng ta đã quá hồ hởi với sự phát triển của công nghệ, nên đã vội vã trong việc cho rằng, blog là báo chí. Hai cái đó chỉ có có 1 điểm chung đó là thông tin. Nhưng từ blog tới báo chí là cả một quãng đường dài.

Blog là nơi người ta có thể tung lên bất kỳ thông tin nào người chủ blog muốn. Có thể không cần kiểm chứng, không cần điều tra, không cần xác minh: Tôi thấy thế, tôi cảm thấy vậy, thế đó.

Báo chí thì khác. Nó cần kiểm chứng, cần xác minh, cần điều tra, cần ý kiến của các nhà chuyên môn để cho thấy có sự liên quan tới độc giả, tới hiện tại. Báo chí là cả 1 bộ máy đứng đằng sau mỗi bài viết đăng tải để đảm bảo thông tin chính xác nhất, khách quan nhất, công bằng nhất, trung thực nhất. Đó là trách nhiệm với xã hội rõ ràng, giải thích cho độc giả biết: Vì sao họ cần quan tâm, cần biết tới thông tin đó.

Không thể thấy cái gì trên blog cũng đưa lên báo chí, mà không trải qua bước xác minh, kiểm tra, phỏng vấn…Nó gây nhiễu loạn thông tin, nó trộn lẫn báo chí với blog chỉ khiến cho độc giả (có thể) hiểu sai về công việc làm báo. Có những blog cố gắng lấy nhiều nguồn để tạo sự công bằng. Họ có thể làm được như vậy, nhưng tất nhiên, duy trì như vậy lại là một việc khác.

Tôi tin là mỗi nhà báo đều cần có nền tảng là một công dân có trách nhiệm với xã hội, với sự phát triển của loài người.

Tôi tin là mỗi con người đều có tố chất trở thành nhà báo.

Nhưng để trở thành nhà báo, cần phải có sự trui rèn, đào tạo kỹ năng nhất định, và hiểu rõ về giá trị nghề nghiệp cũng như nền tảng đạo đức cần thiết.

Blogger không phải lúc nào cũng là người như vậy.

Vì vậy, chúng ta không nên nhầm lẫn.

Vì vậy, tôi thay khái niệm báo chí công dân thành truyền thông công dân. Citizen Communication. Tức là, các công dân có đang có những cơ hội chưa từng có để truyền tin cho nhau, chia sẻ thông tin cho nhau. Nhưng báo chí là một lĩnh vực đặc biệt. Professional – một nghề chuyên môn cao, cũng tương tự như bác sỹ, luật sư. Với sự phát triển của công nghệ, người ta đôi khi tự hỏi: Liệu báo chí có chết không?

Như George Brock, Hiệu trưởng trường ĐH Báo chí City, London, nhận định, thì điều lo ngại không phải là “có chết không?”, mà là “Liệu nó còn giữ được chất lượng như nó đã từng có hay không” mà thôi. Báo chí sẽ tìm ra con đường phát triển cho mình, vì bất kỳ một xã hội nào cũng cần một lực lượng cụ thể trong xã hội, thực hiện chức năng giám sát và điều phối thông tin một cách có trách nhiệm và công bằng.

SG, 29-4-2011.

Copyrighted.

Một người không tốt với con, con không nên quá bận tâm. Trong cuộc sống của con, không ai phải có nghĩa vụ đối tốt với con trừ cha mẹ. Còn với những người tốt với con, con nên trân trọng và biết ơn điều đó. Nhưng con cũng cần phải có chút đề phòng bởi mỗi người khi làm bất cứ việc gì đều có mục đích riêng. Hãy nhớ, họ tốt với con không đồng nghĩa với việc họ phải quý mến con.

Không có ai là không thể thay thế, không có vật gì thuộc hoàn toàn sở hữu của con. Vì thế, nếu sau này người con yêu thương không còn ở bên, hay họ không còn là nơi con có thể đặt niềm tin, con cũng đừng bi lụy. Sinh mệnh con người thực sự ngắn ngủi, con đừng để mỗi ngày trôi đi vô ích. Người ta tham vọng sống lâu nhưng con chỉ cần sống hạnh phúc mỗi ngày. Hãy trân trong và yêu lấy cuộc sống hiện tại của con.

Trên đời này không có gì là nhất cả, tình yêu chỉ là cảm giác bất chợt đi qua cuộc đời con, nhưng nó sẽ theo thời gian và lòng người mà thay đổi. Nếu như người đó rời xa con, con hãy học cách chờ đợi. Hãy để thời gian rửa sạch vết thương, để tâm hồn con lắng lại rồi nỗi đau của con cũng sẽ dần biến mất. Con đừng mơ ước một tình yêu hoàn hảo, cũng đừng thổi phồng nỗi đau khi nó không còn.

Có những người thành đạt mà không cần trải qua nhiều trường lớp, nhưng điều đó không có nghĩa con thôi nỗ lực học tập. Kiến thức con học được chính là vũ khí con cần có, hãy nhớ người ta không thể làm gì nếu họ chỉ có tay không.

Con không nhất thiết phải chăm sóc cha nửa cuộc đời còn lại và cha cũng thế. Khi trưởng thành, con có thể tự mình bước đi, trách nhiệm của cha cũng đã kết thúc. Sau này dù con hạnh phúc hay buồn đau, con đều phải tự mình lựa chọn và có trách nhiệm với nó.

Con có thể bắt mình phải giữ chữ tín, nhưng không thể yêu cầu người khác làm thế với mình. Con có thể yêu cầu bản thân phải đối đãi tốt với người, nhưng con không thể kì vọng người ta sẽ làm ngược lại. Khi con tốt với họ, họ không có nghĩa vụ phải tốt lại với con. Hãy nhớ điều này nếu không con sẽ luôn gặp ưu phiền trong cuộc sống.

Cha đã mua vé số trong 26 năm thế nhưng chưa một lần trúng, điều đó nói lên rằngmuốn giàu có phải dựa vào nỗ lực làm việc của bản thân, trên đời này không có bữa ăn nào là miễn phí cả.

Chỉ những ai có duyên phận mới trở thành người thân của nhau,cho dù trong cuộc sống bận rộn con ít khi gặp mọi người, nhưng con hãy trân trọng từng khoảnh khắc khi còn bên họ, hãy dành cho họ thời gian để yêu thương con hơn, và hãy gọi điện cho mẹ con.

(Sưu tầm)

Các bạn ạ, mấy hôm nay hoang mang quá, tôi bèn giở từ điển tiếng Việt ra, thấy có cả thảy năm nghĩa về “văn hoá”:

1. Tổng thể giá trị vật chất tinh thần do con người sáng tạo trong quá trình lịch sử.

2. Những hoạt động của con người nhằm làm thoả mãn nhu cầu đời sống tinh thần.

3. Tri thức, kiến thức khoa học.

4. Trình độ cao trong sinh hoạt xã hội, biểu hiện của văn minh.

5. Nền văn hoá của một thời kỳ lịch sử cổ xưa, được xác định trên cơ sở một tổng thể những di vật tìm thấy được có những đặc điểm giống nhau.

Tôi hoang mang là vì tất cả các mục có tên gọi là “văn hoá” trên nhiều tờ báo mạng không hề thuộc khoản nào trong năm mục định nghĩa trên.

Nhưng một người quen tôi bảo, sai rồi, thuộc năm mục cả ấy chứ. Đây này:

1. Cung cấp tin diễn viên, ca sĩ mua xe gì, túi gì, thuộc mục một.

2. Cung cấp tin có gì trong váy của ca sĩ, nghệ sĩ; cầu tiêu nhà nghệ sĩ thì thơm hay hôi đến mức nào… thuộc mục hai.

3. Tìm hiểu nghệ sĩ có bơm ngực bơm mông không, công nghệ nào là thuộc mục ba.

4. Cung cấp tin nghệ sĩ lăng mạ nhau, thắc mắc về mức độ “văn minh” của một số ca sĩ, diễn viên… là thuộc mục bốn.

5. Lâu lâu đăng những bài gần như giống hệt nhau mỗi khi có nghệ sĩ lìa đời (mà khi họ còn sống thì không hề có bài nào cho biết họ đang làm gì, sống ra sao) là thuộc mục năm.

Các bạn phóng viên mục văn hoá ơi, một số nghệ sĩ quen biết nói với tôi rằng ngoài chuyện lù mù về định nghĩa “văn hoá” trên báo mạng, còn vấn đề tác nghiệp cũng không biết có thể gọi là “văn hoá” không.

Thí dụ họ đang đứng trên sân khấu hát (ở tư thế là đã cao hơn đầu các bạn), các bạn đứng bên dưới, chĩa ống kính lên thì làm sao mà họ khép chân cho kịp, thế là thành một bài “lộ hàng”.

Họ đang ở trong toilet, phòng thay đồ, các bạn xông vào, chĩa thẳng, họ cũng không khép chân lại kịp (lại cũng thành một bài “lộ hàng” nốt, nhưng có bạn phóng viên còn hỏi ngây thơ, lộ hàng thật hay lộ hàng giả).

Chuyện họ mặc áo hở ngực hay không mặc áo ngực đi ngoài đường, tưởng chỉ có chồng họ thắc mắc thôi, có ai ngờ các bạn lại quan tâm, đứng sau gốc cây quan sát, rồi cho vào cái gọi là bản tin an toàn giao thông.

Họ giận nhau, chửi nhau trên Facebook, trên blog, chơi đùa hay nghiêm trọng, là chuyện riêng của họ, có ngờ đâu các bạn phóng viên đọc hết, chép lại y chang, thành bài – thêm vào dấu chấm hỏi, bảo thế là có thật không, thế là có văn hoá không?

Rồi lúc họ đang bị vợ bỏ, chồng bỏ, mất của…, thấy có người đưa khăn cho chùi nước mắt, họ mủi lòng khai chuyện, làm sao biết được các bạn đi đăng báo, rồi quay lại mắng họ “rẻ tiền”, mắng là showbiz của họ nhiễu loạn.

Tóm lại tác nghiệp như thế thì gọi là gì bây giờ? Du kích? Tổng công kích? Nghệ sĩ, diễn viên, ca sĩ, người mẫu… chân yếu tay mềm làm sao đỡ nổi sự nhanh nhẹn và mưu trí của các bạn bây giờ?

Tôi thì nghĩ rằng người nổi tiếng phải chịu trách nhiệm hành vi của mình. Ai mượn thay đồ không chốt cửa cho phóng viên xông vào làm chi. Ai mượn đi hát mặc váy ngắn lại đứng gần mép sân khấu có phóng viên rình sẵn làm chi. Ai mượn yêu nhau rồi bỏ nhau, chửi nhau như người thường làm chi… Được lăngxê rồi bị vùi dập là hai mặt gắn bó của chữ “nổi tiếng”, không nên khóc lóc nhiều. Nhưng tôi hoang mang đến nỗi phải tra từ điển là vì bản chất mục “văn hoá” trên các báo mạng hoá ra lại toàn những chuyện như thế. Nếu có nói chuyện nước ngoài thì cũng chỉ đến Lady Gaga mặc gì, Britney chở con không cài dây an toàn, bà Beck chườm chân nước đá vì đi giày cao gót…

Hồi trước đại lễ nghìn năm Thăng Long có bàn nên chôn cái gì xuống đất, nghìn năm sau đào lên còn biết văn hoá đời nay. Nếu căn cứ vào những gì các mục “văn hoá” nhiều báo mạng hay nói tới nhất, nên chăng chôn theo một ít áo hở ngực “bạo”, váy xẻ cao “quá táo bạo”, vài bộ ngực “khủng”, cho người đời sau biết cái gì đang bao trùm văn hoá mạng nước nhà.

Ch.e

Việc sử dụng hình ảnh trẻ em trên báo chí ra sao luôn có tiêu chuẩn quy định nghiêm ngặt, và những người làm nghề chuyên nghiệp luôn luôn được yêu cầu phải suy nghĩ thật kỹ trước khi đưa hình ảnh, tên tuổi, thân nhân của các em lên báo.

Yêu cầu đó lại càng được nhấn mạnh hơn khi các em còn quá nhỏ, chưa đủ khả năng để có những phản ứng, hay đưa ra những yêu cầu người khác như những người trưởng thành trong xã hội.

Các tổ chức truyền thông cần xem những hành vi vi phạm quyền trẻ em và các vấn đề liên quan đến an toàn của trẻ em như: thông tin cá nhân, an ninh, y tế, giáo dục, phúc lợi xã hội, và tất cả các hình thức bóc lột trẻ em cũng quan trọng như những các câu hỏi đặt ra trong các cuộc điều tra và tranh luận công chúng.

Trẻ em có quyền tuyệt đối bảo mật thông tin cá nhân, các trường hợp ngoại lệ duy nhất đã được nêu lên rõ ràng trong các nguyên tắc này.

Các nhà báo và các chuyên gia truyền thông có nhiệm vụ duy trì tiêu chuẩn đạo đức và tính chuyên nghiệp cao nhất cũng như thúc đẩy việc phổ biến thông tin liên quan đến Công ước Quốc tế về Quyền trẻ em và những hàm ý của công ước đối với việc thực hành tự do báo chí.

Hoạt động báo chí gắn liền với đời sống và phúc lợi của trẻ em phải luôn luôn được thực hiện cùng với sự đánh giá về tình trạng dễ bị tổn thương của trẻ em. Các nhà báo cùng với phương tiện truyền thông đại chúng cố gắng duy trì tiêu chuẩn đạo đức cao nhất trong việc đưa tin các vấn đề về trẻ em.

Đặc biệt, họ phải có trách nhiệm:

1. Phấn đấu đạt tiêu chuẩn tốt nhất về độ chính xác và độ nhạy cảm khi đưa tin về các vấn đề liên quan đến trẻ em.

2. Tránh thực hiện các chương trình và công bố những hình ảnh xâm phạm đến không gian riêng tư của trẻ hay thông tin gây tổn hại cho chúng.

3. Tránh trình bày theo khuôn mẫu và mang tính giật gân để tăng chất liệu báo chí liên quan đến trẻ em.

4. Xem xét kỹ những hậu quả xuất phát từ việc công bố bất kỳ tài liệu nào liên quan đến trẻ em và giảm thiểu những tác hại gây ra cho chúng.

5. Bảo vệ trẻ em khỏi việc bị theo dõi (bị nhiều người biết đến) hoặc bị nhận ra, trừ khi điều này được thực hiện vì lợi ích công chúng.

6. Cho trẻ em quyền tiếp cận với phương tiện truyền thông khi có thể, để các em có thể bày tỏ ý kiến của mình mà không bị ép buộc dưới bất cứ hình thức nào.

 7. Độc lập xác minh thông tin được trẻ em cung cấp em cũng như đảm bảo quá trình xác minh diễn ra không gây nguy hại cho trẻ.

 8. Tránh sử dụng các hình ảnh tính dục của trẻ em.

9. Sử dụng các phương pháp công bằng, cởi mở và thẳng thắn để có được hình ảnh của trẻ em và, nếu được, cần có sự đồng ý của các em hoặc người lớn có trách nhiệm, người giám hộ hoặc người chăm sóc các em.

10. Xác minh giấy ủy nhiệm của tổ chức bất kỳ muốn lên tiếng thay cho trẻ em hay đại diện cho lợi ích của trẻ em.

11. Không thanh toán tiền với trẻ em đối với các tài liệu liên quan đến phúc lợi của trẻ em hoặc cho cha mẹ hoặc người giám hộ, trừ khi nó vì lợi ích của trẻ.

Các nhà báo phải nghiêm túc kiểm tra các báo cáo đệ trình và các tuyên bố của Chính phủ về thực hiện Công ước LHQ về Quyền trẻ em ở nước mình. Phương tiện truyền thông không nên xem xét và viết tin bài tình trạng của trẻ em như là các sự kiện, mà phải liên tục tường thuật quá trình hoặc nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện của các sự kiện này.

IFJ, Liên đoàn Nhà báo Quốc tế