Theo một báo cáo quan trọng của Trung tâm báo chí Kỹ thuật số Tow thuộc ĐH Columbia, những người viết blog, các bài báo có sự tham gia của đám đông (crowdsourcing) hay do máy tính tạo nên đang đóng góp sản phẩm vào truyền thông tin tức.
Tuy nhiên, chúng không thể thay thế được các nhà báo chuyên nghiệp trong việc theo đuổi và giải thíchcặn kẽ những tin tức quan trọng cho người dân. Đây là thông điệp mà nghiên cứu “Báo chí hậu công nghiệp” vừa đưa ra.
Tổng giám đốc BBC George Entwistle đã trả lời phỏng vấn 15 phút trên đài phát thanh Radio 4 của BBC trước khi từ nhiệm ngày 10-11-2012. Chương trình do nhân viên của ông, phát thanh viên kỳ cựu John Humphrys thực hiện:
JH: Nhưng ông hẳn phải biết tối đó có chuyện gì xảy ra, vì trước khi phát 24 tiếng, có 1 thông tin trên tài khoản Twitter của BBC là sẽ có tin rất sốc trên Newsnight về nạn lạm dụng tình dục trẻ em, và sẽ liên quan tới một chính trị gia cao cấp của Đảng Bảo thủ từ thời Thatcher. Ông không thấy tweet đó à?
GE: Tôi không thấy, John. Giờ tôi hiểu…
JH: Vì sao không thấy?
GE: À, tôi lên Twitter xem vài lần vào cuối ngày, hoặc có khi không xem lần nào.
JH: Ông có lượng nhân viên khổng lồ, báo cáo với ông hàng ngày về tất cả mọi thứ. Họ cũng không thấy cái tweet sắp thiêu rụi thế giới?
GE: John, tôi cho rằng cái tweet đó không được báo cho tôi biết, bởi vậy, tôi chỉ biết về bộ phim sau kh nó phát sóng. JH: Không ai nói cho ông là “Sếp, chúng ta sắp phát một bộ phim trong chương trình Newsnight – Newsnight chắc chắn là cái tên khiến cho ông phải chú ý, nhưng bộ phim này có nội dung cáo buộc cực kỳ nghiêm trọng về một cựu chính trị gia…” Không ai từng nói thế à?
GE: Không.
JH: Thế có kỳ lạ không?
GE: Theo những gì đã xảy ra, tôi ước là có người đã nói với tôi như vậy…Tôi điều hành BBC theo cách đặt những người đúng vào những vị trí thích hợp để họ ra những quyết định đúng…
JH: Chúng ta giờ biết là Newsnight đã có một chương trình gây thất vọng lớn, và không chỉ là chương trình này. Như ông nói, với tư cách là Tổng biên tập, ông là người chịu trách nhiệm cuối cùng. Do đó, dẫn tới câu hỏi rất rõ ràng: Ông nên từ chức thôi, phải không?
GE: Không John. Tôi được chỉ định làm Tổng giám đốc. Tổng giám đốc không chỉ được chỉ định đảm nhận nhiệm vụ khi mọi việc suôn sẻ; Tổng giám đốc được chỉ định khi có vấn đề không hay xảy ra, khi mọi việc diễn biến xấu hơn…
JH: Ông có nghĩ đến việc dừng phát sóng luôn chương trình Newsnight không?
Bài học ở đây:
– Phải để ý tới mạng xã hội và phải có người báo cáo liên tục về những gì mạng xã hội đang bàn thảo.
– Phải có “thằng đánh máy” bên cạnh để có gì còn đổ tại cho nó.
– Có người hỏi: ơ, ông ấy có làm đâu mà phải từ chức? Lính của ông ấy làm mà? Sự liêm sỉ của con người khác nhau ở chỗ đó. Lương của ông ấy hơn 400 ngàn bảng/năm đấy.
Link: http://youtu.be/YLFeii1iwak
* Phải có niềm tin của công chúng để duy trì tính chính danh của sự tồn tại:
George Entwistle không hề là “tay mơ” với truyền thông khi lên đến vị trí cao nhất của BBC. Ông đã có hơn 1/4 thể kỷ làm báo, đảm nhận các chương trình tin tức và tài liệu, trong đó có cả vị trí đứng đầu quản lý Newsnight – một chương trình từng đoạt giải báo chí vì chất lượng cao của nó.
Phẩm chất cao nhất với Tổng giám đốc BBC không phải là kinh nghiệm chính trị hay làm báo, mà là sức mạnh trí tuệ và khả năng thay đổi cho phù hợp với thực tế, để đối phó với hàng loạt những lời chỉ trích đang nhắm vào BBC. Niềm tin của công chúng là điều vô cùng quan trọng đối với tính chính danh cho sự tồn tại của một hãng truyền thông hoạt động nhờ tiền công quỹ như BBC. Nhưng nhân vật thay thế cho ông, Tim Davie, lại không có kinh nghiệm báo chí và là gương mặt tương đối mới ở BBC. Bởi vậy, các nhà quan sát cho rằng BBC đang bị thương, bị tấn công, và “như rắn mất đầu”.
Hiện có rất nhiều loại học bổng dài hạn, khóa đào tạo ngắn hạn miễn phí dành cho những người làm báo ở VN.
Trong năm năm trở lại đây, lượng lao động trong ngành báo chí gia tăng nhanh chóng, với khoảng hơn 1.000 lao động mỗi năm. Điều đó cho thấy sức hút hấp dẫn của ngành đặc biệt này.
Thông thạo tiếng Anh, có người giới thiệu
Để có được học bổng báo chí, ngoài việc chứng minh mình là người có những tố chất có thể gây ảnh hưởng tới người khác, yêu nghề và muốn trở thành nhân tố tạo thay đổi trong xã hội, ứng viên xin học bổng cần phải thông thạo tiếng Anh (cả bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết) để có nền tảng đầu tiên tốt nhất thích nghi với cuộc sống học tập và nghiên cứu ở xứ người.
Nếu được lựa chọn, các chương trình học báo chí ở các nước phát triển, nơi có nền báo chí theo xu hướng tự do, có trách nhiệm với xã hội là những địa điểm nên đến. Đó là những đất nước mà luôn đánh giá cao tinh thần phản biện và tôn trọng những suy nghĩ đa chiều – điều rất cần thiết để có thể vừa học vừa nghiên cứu báo chí. Các chương trình này đều được chọn lựa công khai nhưng nếu bạn có những người giới thiệu “nặng ký” sẽ là một lợi thế cho bạn.
Nhiều học bổng có đầu vào dễ thở
Trung tâm Joan Shorenstein (về báo chí, chính trị và chính sách công) hằng năm đều cấp học bổng toàn phần trong lĩnh vực báo chí dành cho các nhà báo tại ĐH Harvard (Mỹ). Giá trị học bổng bao gồm cả sinh hoạt phí là 30.000 USD (giải ngân trong bốn đợt). Ngoài ra, sinh viên còn được cung cấp chỗ làm việc, máy tính và những tiện nghi hoạt động khác. Hạn chót nộp hồ sơ cho đợt học mới là 1-2-2013. Link: http://shorensteincenter.org/fellowships/fellowship-application/.
Chương trình báo chí châu Á học tại Trường Truyền thông và thông tin Wee Kim Wee thuộc ĐH Công nghệ Nanyang (Singapore) trong ba tháng. Đợt học thứ năm sẽ diễn ra từ ngày 25-1 đến 17-5-2013. Chương trình hằng năm này là sáng kiến của Quỹ Temasek và ĐH Công nghệ Nanyang, giúp các nhà báo tạm tránh xa những áp lực công việc hằng ngày để nghiên cứu tại một trong những trường ĐH hàng đầu châu Á. Chương trình thiết kế nhằm “mài sắc” hơn những kỹ năng đã có của các nhà báo, cũng như giúp họ tìm hiểu những xu hướng báo chí và truyền thông trong thời buổi thông tin đang thay đổi nhanh chóng như hiện nay. Học viên cũng có cơ hội gặp gỡ các lãnh đạo, những người ra quyết định tại các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức xã hội của Singapore. Ứng viên phải có ít nhất năm năm kinh nghiệm, có tiềm năng tạo sự khác biệt trong nghề nghiệp và quê hương sau khi học xong. Chương trình nhận ứng viên ở mọi loại hình tin tức, như báo in, tạp chí, truyền hình, phát thanh hay web. Bạn hãy vào link: http://www.ajf.sg/application/ để tìm hiểu các chương trình học.
“Báo chí trong thế giới kỹ thuật số” là tên chương trình tại Học viện Báo chí quốc tế Intajour (Hamburg, Đức). Hiện đã quá hạn nộp hồ sơ cho chương trình năm 2012-2013 nhưng bạn sẽ đủ thời gian để chuẩn bị hồ sơ cho đợt học 2013-2014 bắt đầu từ tháng 4-2013. Việc đăng ký rất dễ dàng qua mạng tại địa chỉ http://www.intajour.com/Int.-Academy-of-Journalism/apply-here/general-information.html. Cả những nhà báo tự do, blogger hay đang làm việc lâu dài ở những tòa soạn đều có thể đăng ký xin học bổng được. Đây là một chương trình rất “hợp thời” và nền báo chí Đức vốn nổi tiếng là tiến bộ, tự do và hiện đại chắc chắn sẽ đem lại cho người học nhiều trải nghiệm thú vị.
Chương trình báo chí LHQ – Quỹ Dag Hammarskjöld dành cho nhà báo – nhằm giúp các nhà báo khắp thế giới hiểu hơn về sứ mệnh của LHQ. Đây là cơ hội tuyệt vời cho các nhà báo trẻ ở các nước đang phát triển như Việt Nam hiểu và đưa tin về LHQ tới người đọc ở Việt Nam. Ngoài yêu cầu phóng viên 25-35 tuổi, ứng viên phải có được sự chấp thuận nghỉ và đồng ý đăng tải bài vở của ban biên tập. Ứng viên được cấp vé máy bay khứ hồi ở New York, nhà ở, bảo hiểm y tế, tiền sinh hoạt hằng ngày và vật dụng cần thiết. Link tìm hiểu thông tin: http://www.unjournalismfellowship.org/index.php/recipients/fellows-1962-2009/10-site-content/fellowship/4.
Thomson Reuters Foundation Fellowships là chương trình của Viện Reuters về nghiên cứu báo chí, bắt đầu từ năm 1983, dành cho các nhà báo có kinh nghiệm muốn thực hiện một dự án nghiên cứu. Đây là chương trình rất phù hợp với những ai có đề tài nghiên cứu nhưng chưa có tiền và sự hỗ trợ chuyên môn. Mỗi chương trình kéo dài 3-6 tháng. Link: http://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/fellowships/types.html.
Học bổng Chevening của Bộ Ngoại giao Anh cũng cung cấp chương trình thạc sĩ báo chí cho người học ở bất kỳ một trường ĐH nào tại Vương quốc Anh. Link: http://www.fco.gov.uk/en/about-us/what-we-do/scholarships/.
Học viện Báo chí Quốc tế (the International Institute for Journalism – IIJ) của InWEnt, Tổ chức bồi dưỡng và nâng cao năng lực quốc tế của CHLB Đức, thường xuyên mở các lớp đào tạo báo chí online, môi trường hay ASEAN tại Việt Nam, Jakarta và Berlin. Chương trình học dành cho các phóng viên làm việc cho các báo, tạp chí, các ấn phẩm online và các cơ quan thông tin; đồng thời thỏa mãn các điều kiện sau: Có ít nhất bốn năm kinh nghiệm và quan tâm đến các vấn đề của ASEAN; không quá 36 tuổi; thành thạo tiếng Anh; ưu tiên cho các ứng cử viên nữ. Các thông tin có thể hỏi tại văn phòng InWEnt Hà Nội. Link: www.inwent-vn.org.
Theo một báo cáo của Pricewaterhourse Cooper (công ty tư vấn doanh nghiệp), Việt Nam là nơi có thị trường truyền thông báo chí phát triển nhanh nhất thế giới trong giai đoạn 2009-2013. Chỉ riêng từ năm 2004-2009, giá trị của ngành này đã tăng lên gấp ba lần và được kỳ vọng đạt đến mức 2,3 tỉ USD trong năm 2013.
“Chúng tôi không bắt bớ hay tra tấn ai hết, nhưng chúng tôi tra tấn tác phẩm của họ” – U Tint Swe – lãnh đạo cuối cùng của Văn phòng kiểm duyệt báo chí và văn hóa của Myanmar kể lại công việc mà ông vừa chính thức kết thúc.
Trụ sở của ông từng là trung tâm thẩm vấn của cảnh sát Nhật thời Thế chiến 2, hàng ngày, hàng trăm nhân viên, chủ yếu là nữ, miệt mài ngồi bên những chiếc ghế mây và bàn gỗ tếch, xung quanh đầy bản thảo sách, báo để cắt bỏ những phần nội dung mà họ cho rằng không được phép công bố.
Từng bị gọi là “kẻ tra tấn văn chương”, ông Tint Swe, cựu quan chức quân đội, từng là lãnh đạo của cơ quan có quyền quyết định công chúng Myanmar sẽ đọc gì, và phải xóa bỏ những gì khỏi chính sử. Họ kiểm tra mọi cuốn sách, bài viết, minh họa, hình ảnh hay thơ trước khi được xuất bản.
Họ trả lại cho các tác giả hay cơ quan xuất bản những bản nháp đầy dòng bị gạch đỏ, thậm chí cấm xuất bản luôn sách hay báo. Trách nhiệm của họ là các bài viết có hơi hướng cáo buộc chính phủ tham nhũng phải bị gạch bỏ, mọi bài viết đều dùng là Myanmar – tên gọi chính thức của đất nước hiện nay, chứ không phải Burma, họ kiểm duyệt cả sách trang vàng ghi số điện thoại.
Nhưng ông Tint Swe vừa làm một công việc mà ông cho rằng đánh dấu cột mốc quan trọng trong cuộc đời: triệu tập tất cả các tổng biên tập và xuất bản đến văn phòng, chính thức thông báo với họ rằng cơ quan kiểm duyệt văn hóa của Myanmar chính thức đóng cửa, sau 48 năm và 14 ngày họat động.
Chính ông và một số quan chức trong Bộ Thông tin đã bàn đến lộ trình chấm dứt bộ máy kiểm duyệt chỉ vài tháng sau khi chính phủ dân sự của Tổng thống Thein Sein lên nắm quyền. “Việc tôi làm (kiểm duyệt) là không phù hợp với những gì đang xảy ra trên thế giới, không phù hợp với thực tế. Chúng tôi không thể lẩn tránh sự thay đổi. Cả nước đang muốn thay đổi” – ông nói với New York Times.
Bản thân ông, lúc rảnh rỗi cũng viết về đề tài lịch sử quân sự, vũ khí…, nhưng ông cũng “lách” bằng cách đưa bài viết lên Facebook. Vì thế, các nhà báo Myanmar đã đùa rằng, ông cũng biết cách trườn khỏi bàn tay của văn phòng kiểm duyệt ra sao. Ông hiểu rằng kiểm duyệt thông tin là không thể tồn tại vào thời Internet được, bởi vậy, thậm chí, ông còn giúp các tổng biên tập báo chí nước này tổ chức hội nghị về tương lai báo chí.
Văn phòng kiểm duyệt bị đóng cửa từng bước bằng cách thu hẹp phạm vi hoạt động của từng bộ phận. Tháng 6-2012 là dừng kiểm duyệt những bài viết về giải trí, y tế, trẻ em và thể thao. Một tháng trước đây, những bài viết về chính trị và tôn giáo cũng không còn phải qua văn phòng ông nữa. 100 nhân viên kiểm duyệt của ông đang dư thừa thời gian, và họ sẽ còn nhiều thời gian hơn vì việc đăng ký ấn phẩm sẽ sớm được giao về cho nhà chức trách các bang.
Vì người đã gắn bó lâu với cơ quan, dĩ nhiên, ông Tint Swe cảm thấy buồn văn phòng của ông giờ “như thị trấn ma”, nhưng ông cũng “cảm thấy tự hào vì mình là người kết thúc sứ mạng của cơ quan kiểm duyệt này”.
– New York Times –
– Khi tôi tới thăm Myanmar vào năm 2011, visa rất dễ dàng, chỉ cần thuê 1 công ty du lịch là họ làm cho hết, thậm chí chả phải điền form gì cả. Myanmar giống như Việt Nam vào những năm 1980, nhưng tôi rất tin là đất nước này sẽ phát triển rất nhanh trong thời gian tới vì sự hiểu biết chính trị của người dân nơi đây rất tiến bộ. Những thay đổi chính sách như mở cửa, thả tù nhân chính trị và đối lập liên tục, để bà Suu Kyi đi diễn thuyết khắp nơi đang tạo dựng niềm tin của thế giới với Myanmar. Người phụ nữ 67 tuổi này đang là nơi đặt niềm tin và hi vọng của không chỉ 60 triệu người Myanmar.
Vì đóng cửa, Myanmar vẫn duy trì những thói quen xưa, như mỹ phẩm là bột từ thân cây cọ trên mặt đá và nước, rồi bôi lên mặt, cả mặt, cả ngày như thế, lúc nào cũng như không rửa mặt. Người Myanmar cũng có cách để khăn mùi xoa trong túi áo rất lạ. Đồ ăn thì hơi khó ăn một chút so với đồ ăn của các nước châu Á, nhưng được cái dân tình rất thân thiện thật thà.
Một chuyến đi Myanmar không quá tốn kém nếu bạn chỉ đến Rangoon vào thời điểm này.
Philipp Rösler khi trả lời báo Đức đã nhấn mạnh rằng, Việt Nam là một phần cuộc đời ông, nhưng phần đời đó ông không còn nhớ gì cả. Ông có tất cả ở Đức, cha, bạn bè, gia đình nên không cảm thấy có nhu cầu phải đi tìm kiếm lại những gì của quá khứ. Ông không quan trọng thắt chặt mối dây gì đó với ai đó, ông chỉ muốn các doanh nghiệp Đức có lợi, vì ông là đại diện cho họ.
Ngày 17-9, ông sẽ trở lại Việt Nam, với tư cách là Bộ trưởng Kinh tế Đức.
Chính trị gia 39 tuổi đã trả lời phỏng vấn của báo Spiegel về chuyến đi. Đây sẽ là một hành trình độc đáo cho ông Rösler…một đoàn truyền thông sẽ đi cùng, và người Việt Nam cũng rất quan tâm.
SPIEGEL ONLINE: Ông sẽ tới Việt Nam, đất nước mà ông đã từng được sinh ra. Ông hi vọng gì ở chuyến đi?
Rösler: Tôi hi vọng các doanh nghiệp Đức sẽ có lợi. Việt Nam là đất nước đang lên, và do đó là thị trường rất thú vị cho các doanh nghiệp của chúng ta. Những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành quả, nhưng các động thái dịch chuyển về hướng tự do kinh tế nhiều hơn. Tuy nhiên, còn rất nhiều thách thức trước mắt, như các vấn đề liên quan tới nguyên tắc thượng tôn luật pháp (pháp quyền).
SPIEGEL ONLINE: Chuyến đi của ông sẽ rất thu hút sự chú ý vì chuyện riêng của ông đan xen với lịch sử gần đây của đất nước Việt Nam. Ông bị bỏ rơi trong thời chiến tranh Việt Nam. Ông có nhớ gì khi đó không?
Rösler: Tôi sống vài tháng tại Khánh Hưng (giờ là Sóc Trăng) tại một cô nhi viện. Đó là năm 1973. Dĩ nhiên tôi không nhớ gì về thời đó cả. Vài năm trước đây, tôi đọc được 1 bài báo trên Spiegel mô tả lịch sử của cô nhi viện đó. Khoảng 3.000 đứa bé đã được chăm sóc vào thời gian đó nhờ các xơ.
SPIEGEL ONLINE: Hai xơ là Mary Marthe và Sylvie Marthe đã chăm sóc ông vào những tháng đầu đời. Tháng 11-1973, ông đến Đức sau khi được nhận làm con nuôi. Phóng viên Michael Brocker viết trong tiểu sử của ông là xơ Mary Marthe vẫn ở Việt Nam. Ông có liên lạc với bà ấy không?
Rösler: Chúng tôiliên lạc khi tôi trở thành Bộ trưởng Y tế vào năm 2009. Các phóng viên đã đến Việt Nam và chụp hình xơ Mary Marthe cùng với ảnh của tôi. Sau đó, bà đã liên lạc với tôi thông qua một xơ khác có địa chỉ email. Tôi cảm thấy rất xúc động.
SPIEGEL ONLINE: Bà ấy đã viết gì?
Rösler: Bà viết là bà đã tự hào như thế nào về những gì tôi đã làm được.
SPIEGEL ONLINE: Ông có biết gì thêm về hoàn cảnh khiến ông bị bỏ rơi bên ngoài trại tế bần không?
Rösler: Không, và tôi cũng không bao giờ muốn biết.
SPIEGEL ONLINE: Vì sao?
Rösler: Tìm kiếm điều gì đó có nghĩa là cho bạn thấy là bạn đang thiếu một cái gì đó. Nhưng tôi không bao giờ cảm thấy mình thiếu điều gì cả.
SPIEGEL ONLINE: Ông không bao giờ cảm thấy có thôi thúc tìm kiếm thêm à?
Rösler: Không, không bao giờ. Đức là quê nhà của tôi. Việt Nam là một phần cuộc đời tôi mà tôi không còn nhớ. Tôi lớn lên ở Đức, tôi có gia đình, có cha và bạn bè ở đây.
SPIEGEL ONLINE: Sáu năm trước khi ông đến Việt Nam lần đầu tiên cùng vợ, ông không đến trại tế bần đó. Liệu đó có phải là quyết định khôn ngoan không?
Rösler: Cho đến năm 2006, chúng tôi hoàn toàn không biết nơi đó chính xác ở đâu. Tôi tìm kiếm địa điểm Khánh Hưng trên bản đồ, nhưng không tìm thấy. Chỉ đến khi tôi ở Sài Gòn, vào Dinh Độc lập (Phủ Tổng thống Sài Gòn) thì mới giải quyết được bí ẩn đó. Đó là khi tôi đến tầng hầm của nơi hiện là bảo tàng này, có một trung tâm điện đàm của Mỹ. Điều tôi không biết mà nhờ người phiên dịch giải thích, là Khánh Hung cũng như nhiều địa điểm khác đã được đổi tên sau khi miền Nam và miền Bắc thống nhất.
SPIEGEL ONLINE: Vì sao ông không đến thăm thành phố khi đó?
Rösler: Tôi chỉ đến du lịch ở Việt Nam. Vợ tôi và tôi đang ở Đồng Bằng Sông Cửu Long. Chúng tôi cho rằng Sóc Trăng có lẽ không khác nhiều so với những nơi mà chúng tôi đã đến.
SPIEGEL ONLINE:Ông có định đến thăm lại chỗ này không?
Rösler: Tôi sẽ thăm Việt Nam với tư cách Bộ trưởng kinh tế, đại diện cho doanh nghiệp Đức. Tôi không phải là người đi tìm kiếm quá khứ của mình.
SPIEGEL ONLINE:Ông có định lúc đó sẽ đến không?
Rösler: Không. Chúng tôi không có ý định đó. Đơn giản là vì nó không có ý nghĩa gì với tôi cả.
SPIEGEL ONLINE:Sau khi cha mẹ ông ly hôn khi ông 4 tuổi, ông sống cùng cha ở vùng Hạ Saxony. Ông có nói chuyện về Việt Nam khi đó không?
Rösler: Không. Chúng tôi không bàn luận gì về Việt Nam. Khi tôi lớn lên, cha tôi để tôi ngồi trước gương và giải thích vì sao tôi khác những đứa trẻ khác.
SPIEGEL ONLINE:Vậy khi ông đi ra nước ngoài thì sao? Người ta có hỏi ông về cội nguồn của mình?
Rösler: Đôi khi, Năm ngoái tôi đến Mỹ với Thủ tướng Merkel, hai bộ trưởng người Mỹ gốc châu Á hỏi tôi về cuộc đời mình, cả Tổng thống Barack Obama cũng thế. Nhưng ông ấy ít ngạc nhiên hơn về chuyện này.
SPIEGEL ONLINE:Ông không nói tiếng Việt, nhưng ông có học vài từ cho chuyến đi không?
Rösler: Điều đó sẽ là không chân thành. Tôi nói rõ một lần nữa, là một cách tự nhiên tôi có mối liên hệ với quốc gia đó như một phần câu chuyện của cuộc đời tôi, nhưng tôi đến Việt Nam với tư cách Bộ trưởng Kinh tế của nước Đức.
Box: « Đức là quê nhà của tôi. Nhờ đất nước này mà những người không có biography điển hình cũng có cơ hội phát triển. Điều kiện tiên quyết là lòng vị tha. Hệ thống dân chủ và sự thành công của chúng không chỉ do nền kinh tế thị trường xã hội, mà còn nhờ sự tự do của xã hội. Tôi cũng sẽ nhấn mạnh điều này ở Việt Nam. Về lâu dài họ không thể phát triển được nền kinh tế thị trường mà không có tự do. » – TS Philipp Rösler.