Endeavor, tổ chức chuyên hỗ trợ những doanh nghiệp có hiệu quả cao, vừa chọn bốn doanh nhân Việt Nam vào mạng lưới của mình. Những doanh nhân được chọn sẽ nhận được trợ giúp toàn diện từ các doanh nhân và chuyên gia kinh nghiệm ở Việt Nam và thế giới để có thể quy mô hóa doanh nghiệp nhanh chóng.

Nguyễn Hải Ninh là một trong những gương mặt nổi bật của thế hệ kinh doanh lứa tuổi 30 ở Việt Nam. Ðồng sáng lập và phó chủ tịch chuỗi cà phê The Coffee House 5 năm tuổi này là gương mặt trong danh sách 30 Under 30 của Forbes Việt Nam năm 2016. Ninh đang loay hoay với bài toán quy mô hóa chuỗi cà phê hiện có 170 cửa hàng ở khắp Việt Nam. “Tôi đang trong quá trình học cách để quy mô hóa,” Ninh, người xuất thân từ một gia đình không có ai làm kinh doanh, cho biết tại sự kiện Scale Up Vietnam tại TP.HCM đầu tháng 7.2019.
Giai đoạn scale-up (quy mô hóa) là thời điểm tăng trưởng mạnh mẽ trong vòng đời của một doanh nghiệp, có tác động lớn tới xã hội thông qua công nghệ, dịch vụ mới và tạo thêm rất nhiều việc làm. Doanh nhân tạo hiệu quả cao, theo định nghĩa của Endeavor, xét về mặt kinh doanh, là khả năng quy mô hóa công ty lên ít nhất 10 lần so với hiện tại (hoặc hơn 10 lần nếu doanh thu hằng năm hiện dưới 5 triệu đô la Mỹ.) Đây là những doanh nghiệp có khả năng tạo tăng trưởng kinh tế, tạo ra nhiều việc làm, phát triển và ứng dụng công nghệ mới, đột phá.

Việt Nam đang chứng kiến sự thay đổi nhanh chóng trong cộng đồng khởi nghiệp. Năm 2012, có khoảng 400 công ty khởi nghiệp, ba năm sau tăng gần bốn lần và năm 2018 có khoảng 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp, theo bộ trưởng bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng. Việt Nam có hơn 40 quỹ đầu tư mạo hiểm hoạt động, hơn 40 cơ sở ươm tạo, tổ chức thúc đẩy kinh doanh, nhưng mô hình tập trung tư vấn, cố vấn giúp doanh nghiệp tăng trưởng cao như Endeavor không nhiều. Mô hình này đã chứng tỏ hiệu quả và tác động tại các thị trường đang nổi và đang phát triển, và được kỳ vọng giúp các doanh nhân khởi nghiệp Việt Nam tham gia vào hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu, hình thành những doanh nghiệp tăng tốc mang tính biểu tượng trong thời gian tới.

“Tôi biết tới Endeavor từ cách đây 10 năm,” Nguyễn Thành Nam, cựu CEO của FPT, hiện là chủ tịch hội đồng cố vấn của Endeavor Việt Nam kể. “Nhưng khi đó tôi chỉ biết đó là quỹ mà không phải quỹ, và nếu bạn muốn là người cố vấn hay hướng dẫn các doanh nhân thành viên trong mạng lưới đó, bạn phải trả tiền.” Quả vậy, mỗi năm, các thành viên cố vấn sẽ đóng góp một khoản tiền nhất định để có kinh phí hoạt động cho tổ chức. Tại Việt Nam khoản đóng góp là 50 ngàn đô la Mỹ trên mỗi thành viên, cam kết thực thi trong 5 năm. Họ cũng phải dành thời gian tham gia cố vấn, hướng dẫn các thế hệ doanh nhân tiếp theo với hi vọng sẽ tạo ra lực đẩy cho những doanh nghiệp vượt trội thế hệ mới. Hiện hội đồng cố vấn Endeavor tại Việt Nam có chín thành viên, gồm những doanh nhân, nhà quản trị nhiều năm kinh nghiệm.

Lý do để Ninh trở thành doanh nhân khởi nghiệp đầu tiên từ Việt Nam được chọn vào mạng lưới Endeavor sau hai vòng tuyển chọn gắt gao là chứng minh được khả năng tận dụng các nguồn lực của Endeavor để tạo ra nhiều việc làm và của cải cho xã hội. Bên cạnh đó, Ninh cũng cam kết sẽ đầu tư thời gian và nguồn lực của mình vào việc phát triển các hệ sinh thái khởi nghiệp địa phương và giúp đỡ những người khác. The Coffee House đang có kế hoạch mở rộng ở Đông Nam Á với 500 địa điểm vào năm 2022, đồng thời xuất khẩu cà phê Việt Nam chất lượng cao ra thế giới.

Sau Ninh, mạng lưới Endeavor cũng vừa chọn thêm ba doanh nhân khởi nghiệp nữa từ Việt Nam. Phạm Minh Tuấn, sáng lập và chủ tịch Topica EdTech Group – nền tảng giáo dục trực tuyến hàng đầu ở Ðông Nam Á, với 1.400 nhân viên toàn thời gian, 2.000 giảng viên. Các mảng đào tạo như Topica Native cung cấp khóa học dạy kèm tiếng Anh trực tuyến; Topica Edumall là nền tảng cung cấp các khóa học ngắn hạn dạy kỹ năng; Topica Founder Institue là chương trình tăng tốc khởi nghiệp. Lương Duy Hoài là CEO Scommerce và GHN Express, còn Nguyễn Trần Thi đang phụ trách GHN Fulfillment. Ðây là hệ sinh thái logistics thương mại điện tử tăng trưởng nhanh trong thị trường thương mại điện tử đang mở rộng của Việt Nam, cung cấp sáu dịch vụ khác nhau từ giao hàng theo yêu cầu đến nhập kho trên một nền tảng.

Endeavor xuất phát từ tầm nhìn của bà Linda Rottenberg, đồng sáng lập và CEO của Endeavor từ năm 1997 cho đến nay. Tốt nghiệp ÐH Harvard và ÐH Luật Yale, Linda tin rằng kinh doanh và khởi nghiệp không chỉ nên diễn ra ở thung lũng Sillicon; rằng bất kỳ ai, từ bất kỳ đâu, có thể khởi đầu một ý tưởng, tiếp cận được mạng lưới, tài năng và nguồn vốn để có thể quy mô hóa mở rộng, đạt được thành công, và sau đó đền đáp tiếp nối, để gợi cảm hứng và hỗ trợ thế hệ tiếp theo. Những doanh nhân thành công chính là trái tim và linh hồn ở nơi họ sinh sống, với tinh thần kinh doanh tạo ra những ảnh hưởng lâu dài.

Cũng như nhiều doanh nhân khác khi khởi phát ý tưởng, Linda Rottenberg và đồng sáng lập Peter Kellner – một nhà đầu tư vào các thị trường mới nổi ở Ðông Âu khi đó – đã ghi lại tầm nhìn của mình trên tờ giấy ăn. Lúc đó Peter vừa trở về sau chuyến đi của ÐH Kinh doanh Harvard tới Trung Quốc, nơi ông chứng kiến làn sóng đầu tiên của tinh thần kinh doanh sẽ thay đổi mạnh mẽ đất nước này. Còn Linda, khoảnh khắc lóe sáng để hình thành Endeavor là khi cô ngồi đằng sau chiếc taxi ở Buenos Aires (Argentina). Nói chuyện với tài xế, Linda đã sốc khi biết ông có bằng tiến sĩ về kỹ thuật. Cô hỏi tại sao ông không làm kinh doanh mà lại lái taxi. Ông trả lời không mấy mặn mà: “An empresario?” (tiếng Tây Ban Nha, chỉ một doanh nhân cỡ lớn). Và khi đó, Linda mới biết tiếng Tây Ban Nha không có từ “entrepreneur – doanh nhân”, và tinh thần này đang rất giới hạn, chủ yếu chỉ mới tập trung ở những nơi như thung lũng Silicon. Argentina trở thành một trong hai thị trường đầu tiên của Endeavor, bên cạnh Chile.

Năm 2001, tạp chí TIME tôn vinh Linda là Nhà sáng tạo hàng đầu của thế kỷ 21. Sáu năm sau, doanh nghiệp MercadoLibre của Argentina trở thành công ty đầu tiên của Endeavor niêm yết trên sàn NASDAQ. Doanh nhân Endeavor, Andy Freire, một trong những người đầu tiên từ Argentina vào mạng lưới, trở thành bộ trưởng Sáng tạo và Phát triển kinh tế của Argentina năm 2015.
Thành công của doanh nghiệp và doanh nhân Argentina thuộc mạng lưới Endeavor luôn là những câu chuyện được Linda nhắc tới mỗi khi có dịp nói về sức ảnh hưởng, tầm quan trọng của việc hỗ trợ doanh nghiệp vào đúng thời điểm họ cần khi đang tăng tốc.

Tác giả Thomas Friedman đã từng viết trong cuốn sách Thế giới phẳng, rằng “Endeavor được thành lập với mục đích hỗ trợ các doanh nhân tại các thị trường đang nổi. Mô hình cơ bản của nó là kết nối các doanh nghiệp vừa và nhỏ với những doanh nhân nhiều kinh nghiệm, để những người mới và nhỏ đó có thể nhận được lời khuyên, sự giúp đỡ, địa chỉ cần thiết để có thể tăng trưởng công ty lớn hơn, tuyển dụng nhiều người hơn. Và đó là chương trình chống đói nghèo tốt nhất.”

Ðến nay, Endeavor đã hoạt động ở gần 40 thị trường khắp Mỹ Latinh, châu Á, châu Phi, Trung Ðông, và những nơi ít được chú ý tại châu Âu và Mỹ. Gần 2.000 doanh nhân từ hơn 1.000 công ty đã tạo ra hơn ba triệu việc làm và 20 tỉ đô la doanh thu năm 2018.

Văn phòng Endeavor Việt Nam hoạt động từ cuối năm 2018. Bên cạnh lựa chọn và hỗ trợ trực tiếp những doanh nhân được tuyển chọn, Endeavor Việt Nam còn thực hiện chương trình xây dựng năng lực cho công ty nhỏ để họ có thể tiếp cận giai đoạn “tăng tốc” nhanh hơn. Bà Nguyễn Lan Anh, giám đốc điều hành Endeavor Việt Nam cho biết các chương trình là một phần trong xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam. Đây là lúc có các doanh nghiệp khởi nghiệp đang ở giai đoạn có thể quy mô hóa, phát triển ra ngoài thị trường Việt Nam, và Endeavor có thể có vai trò hữu ích nhất cho họ trong quá trình này.

Theo quỹ Endeavor, một nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ chính phủ Mexico cho thấy, cần 55 công ty, với nhân công khoảng 500 người trở lên để có thể tăng GDP của đất nước thêm 1%. Còn Nguyễn Hải Ninh, 32 tuổi, cho rằng: “Giới hạn của doanh nghiệp chính là giới hạn của CEO và giới hạn của cách mà doanh nghiệp đó được quản trị. Mình có thể đi được đến đâu tùy vào việc mình có thể thay đổi và học nhanh thế nào.”

TẠO RA VÒNG LẶP ĐI LÊN CỦA TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ

Endeavor được ví như một mô hình đầu tư mạo hiểm mà không có vốn tài chính, giúp tạo ra các điều kiện để giúp các doanh nghiệp phát triển mạnh. Tài sản lớn nhất của họ chính là tạo ra niềm tin lẫn nhau trong mạng lưới nhờ duy trì vai trò như một bên thứ ba – là một tổ chức phi lợi nhuận.
• Tìm kiếm: Hơn 500 thành viên của Endeavor sẽ lùng sục tại các thị trường để tìm ra ứng viên, những người đang dẫn dắt các công ty giải quyết các vấn đề thực sự ở một quy mô lớn, tham gia quá trình tuyển chọn.
• Tuyển chọn: Thông qua quy trình tuyển chọn nhiều bước và khắt khe, các gương mặt sáng giá nhất ở từng quốc gia được chọn nếu sở hữu doanh nghiệp tăng trưởng tốt nhất, sáng tạo nhất và tiềm năng tốt nhất. Trung bình chưa tới 5% ứng viên tham gia vòng đầu vào được vòng trong.
• Quy mô hóa: Các doanh nhân được hỗ trợ miễn phí thông qua chương trình được cá nhân hóa dành riêng cho sự phát triển của họ và doanh nghiệp từ mạng lưới các doanh nhân Endeavor toàn cầu và các thành viên quản trị, cũng như nhà đầu tư tương lai. Họ tiếp cận kiến thức, kinh nghiệm, đào tạo, mạng lưới đầu tư. Endeavor cũng vận hành Endeavor Catalyst, một quỹ đồng đầu tư đang quản lý hơn 110 triệu đô la Mỹ. Quỹ này sẽ đầu tư tới 10%, cao nhất là hai triệu đô la Mỹ mỗi công ty thuộc mạng lưới Endeavor nếu doanh nhân tìm kiếm đầu tư bên ngoài. Tính tới tháng 6.2019, Endeavor Catalyst đã đồng đầu tư vào 115 công ty từ 25 thị trường, với sáu đợt thoái vốn và có bốn “kỳ lân.”
• Lan tỏa: Tạo ra ảnh hưởng của hệ sinh thái bằng cách chia sẻ những câu chuyện, các chiến lược sáng tạo, công nghệ thay đổi lớn của các doanh nhân Endeavor.
• Giữ vững: Endeavor tìm cách nhân rộng ảnh hưởng của các công ty Endeavor bằng cách thể hiện các doanh nhân trong mạng lưới như những tấm gương nổi bật, nhằm tạo ra những ảnh hưởng tích cực về nhiều khía cạnh, trong đó có cải cách về chính sách, mời gọi đầu tư, truyền cảm hứng.
• Đền đáp tiếp nối: Những doanh nhân Endeavor sẽ tái đầu tư vào Endeavor bằng cách tham gia làm hội đồng quản trị của các văn phòng Endeavor địa phương, hướng dẫn doanh nhân khác và đóng góp tài chính (10 ngàn – 20 ngàn đô la Mỹ/năm) để đảm bảo những thế hệ tiếp theo sẽ được hưởng lợi như mình.

Tác giả: Khổng Loan

Bài viết đăng trên Forbes Vietnam số tháng 8.2019. All rights reserved.

Comments