Đây là bài viết khi tôi đang ở Anh, năm 2006. Khi trở về VN, lại thêm thấy rõ cái mẫu đơn xin việc cùng những thông tin cá nhân lằng nhằng khác đang tạo sự phân biệt lớn giữa những người đi tuyển dụng. Hệ thống xã hội của nước Anh rất khác.
Nó không khiến người cao tuổi còn đương chức bị mang tiếng “tham quyền cố vị”, vì nếu không có khả năng, họ đã bị đào thải từ sớm.
Còn ở Hy Lạp, tháng trước, tôi đã gặp chủ bút của tập đoàn báo chí To Vima (Diễn đàn). Ông lão này 82 tuổi, nắm trong tay vài tờ báo hàng đầu và khoảng chục tạp chí. Không ai nói ông ấy tham quyền, và ông ấy đang có quyền làm việc của mình.
“Jo-Ann, 29 tuổi, đang theo học thạc sỹ ngành quản trị kinh doanh ở trường đại học Kinh doanh (School of Bussiness) tại London đã “choáng” khi được yêu cầu điền tuổi vào mẫu xin việc của mình ngày 3-10.
“Ở một số nước tôi đã đến, trong trường hợp liên quan tới việc làm, tôi có thể kiện nếu ai đó hỏi tuổi tôi, vì đó là phân biệt tuổi tác. Vấn đề này bị xem là rất nhạy cảm,” chị nói.
Đó là ngày thứ 3 Các quy định bình đẳng nghề nghiệp (về tuổi tác) tại Anh chính thức có hiệu lực. Luật đã có, nhưng ứng dụng nó vào cuộc sống thì không đơn giản.
Các quy định mới khẳng định ai cũng có thể lao động nếu họ muốn và có đủ khả năng, không phân biệt tuổi tác. Nhà tuyển dụng chỉ được tuyển người dựa trên khả năng, vì vậy, sẽ không có chuyện quảng cáo là “cần tuyển dụng nhân viên trẻ nhiệt tình”, hay những cá nhân chín chắn”. Lao động trên 65 vẫn có thể tiếp tục làm việc nếu muốn và đủ sức khoẻ.
Louisa Simeonedes, thư ký văn phòng tại công ty quản lý quỹ Vertex cho rằng, sẽ không công bằng nếu buộc người khoẻ mạnh và minh mẫn ở tuổi 60 trở lên ph ải nghỉ việc, trong khi họ vẫn có thể đóng góp cho xã hội.
Những quy định mới này được xem là một trong những thay đổi quan trọng nhất trong trong lĩnh vực lao động và đào tạo nghề những năm gần đây tại Anh.
Luật này cũng giống như các luật cấm phân biệt đối xử vì chủng tộc, giới tính, tôn giáo, xu hướng tình dục… trong lao động, nhưng người Anh lại tỏ ra hoài nghi về tính khả thi của nó.
Báo chí Anh bi quan khi thông tin về cuộc nghiên cứu ý kiến nhỏ của tổ chức Giúp đỡ người có tuổi (Help the Aged) cho thấy, 25% những người được hỏi tuổi từ 55 – 64 cảm thấy các công ty sẽ không thuê họ nếu họ trên 65. Những người lao động có quyền phản kháng nếu họ không còn được thuê làm việc chỉ vì tuổi tác của họ, mà không có lý do chính đáng nào khác.
Thách thức và cơ hội cho cả các lao động trẻ và lao động có tuổi. Họ đều bình đẳng trong quá trình đào tạo, tuyển dụng, thăng chức hay lương thưởng.
Không ai được phép tuyển dụng, nâng chức, cho về hưu người lao động dựa vào tuổi, chỉ trừ trường hợp được xem xét một cách độc lập. Nếu nhân viên dưới 65 tuổi, họ không thể bị sa thải chỉ vì già quá hoặc trẻ quá.
Ngày càng có nhiều người Anh muốn tiếp tục đi làm khi đã qua tuổi 65 vì cần tiền cho con đi học, giúp đỡ con cái về tài chính. Thành kiến xã hội cho rằng những lao động có tuổi không có khả năng thích nghi với công nghệ mới đang thay đổi chóng mắt, thiếu tính sáng tạo, tính thích nghi, khó đào tạo, cẩn trọng quá…trong khi xã hội tư bản đang thay đổi chóng mặt với những tiện ích vượt bậc. Nhanh mới tồn tại được.
London đang chớm lạnh. Đường phố xuất hiện ngày càng nhiều những chhiếc áo khoác màu đen (màu công sở?). Người London vẫn đi nhanh, ăn vội. Ở nhiều nhà ga, bến tàu…người ta vẫn thấy những người có tuổi, mái tóc bạc phơ, làm các công việc dọn dẹp rác thải. Lưng hơi còng, họ chậm rãi đưa que gắp rác dài để gắp rác bỏ vào bao. Tại nhiều thư viện, bến xe buýt, nhà ga, người ta thấy quảng cáo dạy tin học, Internet miễn phí cho những người trên 50 tuổi.
Lịch sử Anh ghi nhận Winston Churchil (1874-1965) quay trở lại làm thủ tướng nước này khi bước vào tuổi 77. Tuổi nào cũng có thể cống hiến được, nếu có trái tim nhiệt huyết.”