Trích nguồn đầy đủ – Bài viết của Nguyễn Vạn Phú

Nhà báo Nguyễn Vạn Phú

(Thời báo Kinh tế Sài Gòn) viết: Tin luật sư Lê Công Định bị bắt khẩn cấp lần lượt được các báo đưa lên mạng vào chiều tối thứ Bảy, ngày 13-6. Điều đáng buồn nhất là các bạn phóng viên vẫn quên trích nguồn, cứ lấy phát biểu của bên cơ quan an ninh điều tra như là lời văn của mình.

Ví dụ, một tin mở đầu như thế này: “Với bí danh “chị Tư”, Lê Công Định là một trong những thành viên chủ chốt trong nhóm đối tượng phản động, chống đối hoạt động với mục tiêu lật đổ chế độ trong nước”. Đã đành câu mở tin phải ngắn gọn và tóm lược được nội dung tin nhưng không vì thế mà không trích dẫn nguồn. Tin đó là của ai, ai đưa ra kết luận như thế? Vì sao không thêm một dòng thôi (theo Cơ quan An ninh Điều tra) để làm cho đúng vai trò người đưa tin?

Đây là sai sót nghiệp vụ từng dẫn tới những vụ việc đáng tiếc trong quá khứ, vì sao các bạn phóng viên vẫn mắc phải?

Một bản tin rút tít: “Những hành vi chống chính quyền của Lê Công Định”. Ông Định mới bị bắt có mấy giờ thôi, tòa đã xử đâu mà báo này đã vội kết luận như thế. Nên ghi rõ đó là kết luận của cơ quan điều tra thì người phóng viên mới làm đúng bài bản chứ. Một bản tin khác có tít “Chống phá Nhà nước, chồng cựu hoa hậu Ngọc Khánh bị bắt

Một số bản tin thể hiện sự chuyên nghiệp khi từ đầu đến cuối luôn luôn dùng từ “ông Lê Công Định

” hay “luật sư Lê Công Định” trong khi nhiều bản tin khác cứ nói trống không “Lê Công Định” “Định” hay “y”… Tại sao người phóng viên cứ phải luôn bị nguồn tin chi phối, thậm chí đến cách xưng hô như vậy?

P.S của Loan: Như anh Phú nhận xét các vấn đề liên quan tới nghiệp vụ báo chí, tôi xin bổ sung là những từ ngữ, cụm từ mang nghĩa buộc tội người khác, nhận xét người khác phải để trong ngoặc kép nếu không dùng cụm từ Theo ông A; ông B (những người có trách nhiệm cung cấp thông tin) cho biết…

Một bản tin, hay một bài viết cần ít nhất 3 nguồn hay ba ý kiến khác nhau có liên quan tới chủ thể tin tức. Nếu bản tin đó chỉ có một nguồn thì đừng mong gì nhận được sự tin tưởng của độc giả về những giá trị của tin tức.

Cũng cần cảnh báo rằng, thực tế, bất kỳ lúc nào chúng ta lúc nào cũng có thể trở thành chủ thể tin tức đấy.

Tiền nhân dạy rằng: Hãy đối xử với người khác như mình mong muốn họ đối xử với mình.

Blog của Nguyễn Vạn Phú

—–

Update: Có người hỏi Loan là vậy các nguồn tin liên quan là gì. Đó có thể là người thân, là đồng nghiệp, là bạn bè, là tổ chức mà chủ thể của tin là thành viên, là người ủng hộ, là người không ủng hộ…Họ có thể nói khác nhau, và như nhiều người vẫn quan niệm: Tôi có thể không đồng ý với quan điểm của anh, nhưng tôi sẵn sàng chết để bảo vệ anh có quyền nói ra quan điểm đó của mình.

Khi nguồn tin đòi duyệt bài

Một ngày đẹp trời, phóng viên phỏng vấn một người nổi tiếng. Mọi việc rất suôn sẻ, email nhanh, trả lời nhanh. Rồi nguồn tin nổi tiếng đó đòi…xem bài của phóng viên trước khi đăng báo. Đẹp trời thành xấu trời.


Chuyện này thường xuyên xảy ra, vì …theo quy định về phỏng vấn của VN (không phải thế giới). Lỗi này, nhìn xâu xa ra, là lỗi của mọi bên.


Người đồng ý trả lời phỏng vấn sợ mình lỡ lời, lên báo thì…tội nợ đủ đường. Mà họ lại có quyền, nên họ đòi..duyệt bài trước.


Người phỏng vấn đôi khi …bịa đặt, không nói thành có, cắt dán loạn xì ngầu nên riết rồi người được phỏng vấn …hãi.


Đôi khi, người phỏng vấn chiều chuộng người được phỏng vấn, để giữ quan hệ bang giao nên email cho người phỏng vấn…xem trước.


Trên thế giới, chuyện này hiếm xảy ra.


Có hai người có quyền duyệt bài của phóng viên. Một là sếp trực tiếp của phóng viên đó, hai là người trên sếp đó.

Ngoài ra, không còn ai khác. Dù là ông to đến mức nào.

Vì vậy, mới có email của mình rằng:


Cám ơn em đã nhanh chóng trả lời câu hỏi của chị. Về chuyện gửi em đọc trước, chị rất tiếc là không thể đáp ứng yêu cầu này. Về nguyên tắc làm việc, chị tuyệt đối trung thành với những thông tin mà em đã suy nghĩ ký trước khi trả lời, và em cũng đã được thông báo là chị email để phỏng vấn em và đăng báo.


Chắc em cũng hiểu rằng không có nguyên tắc nào buộc phóng viên phải đưa bài cho nguồn tin của mình đọc trước khi đăng bài, vì chúng ta được dạy rằng đây không nên là cách làm việc của báo chí. Nếu em đồng ý trả lời phỏng vấn, tức là chị chịu trách nhiệm đưa tin tức đến độc giả một cách trung thực, không
bóp méo, sai lệch. Còn em chịu trách nhiệm về các phát ngôn của mình.


Chị viết hơi dài để em hiểu rằng, chị có những nguyên tắc làm việc và những quy chuẩn đạo đức của mình, cũng như em đã rất nghiêm túc và chuyên nghiệp trong công việc người mẫu của mình.

Niềm tin là nền tảng của mọi quan hệ. Chị hy vọng em hiểu và ok với
chuyện này, và chúng ta sẽ tiếp tục hợp tác trong tương lai. Chúc em luôn vui và hạnh phúc. Ký tên ABCD.


Và nguồn tin trả lời:

Ý của em là, nếu như chị giữ đúng câu chữ và nội dung của trả lời của em thì hoàn toàn OK.

Nếu chị có những thay đổi mà không nằm trong chủ ý của em thì chị thông báo để em biết và có thỏa thuận của em trước khi đăng.

Em cẩn thận vậy vì phóng viên báo VN nhiều người tự ý sửa đổi văn phong và câu chữ của người phát ngôn trước khi đăng.

Nhưng nếu chị nói vậy thì em yên tâm về sự chuyên nghiệp và nghiêm túc trong công việc của chị rồi. Cám ơn chị nhiều. Ký tên YXZ.


(Bài viết ngày 09.07.2008 17:25)