Mình có một cậu bạn, mà mình thường gọi là “triết gia”. Đại khái, triết gia từ lâu rồi, từ thời đại học.
Hồi đó, lũ sinh viên nghèo nhìn các bạn nhà giàu ở Hà Nội bằng con mắt ngưỡng mộ. Quần áo xịn, xe đẹp, ở nhà gần. Trong một lần “lao động tập thể” là dọn dẹp sân sau của khu trường học, cậu bạn đó đã nói với một cô bạn Hà Nội rằng: Thế thì làm sao đất nước mong chờ gì ở cậu được?
Câu nói đó, mình vẫn nhớ đến giờ. Lần gặp gần đây nhất, hai đứa cụng ly bia và mình nhắc lại. Mình vẫn nhớ cảnh cô bạn đó, vốn dĩ rất xinh và điệu đàng. Hôm đó cô ấy cũng điệu và tỏ ra lóng ngóng, ngại việc vất vả chân lấm tay bùn. Cô ấy đã lườm cậu ấy và hơi đỏ mặt, còn tụi mình thì cười khúc khích, chả nhớ là vì nghe cậu ấy rất “bôn sê vích” hay vì chứng kiến cảnh cô bạn đỏ mặt.
Gặp lại sau 9 năm, vẫn triết gia đó.
– Này Loan, cậu biết không, tớ nghĩ mình quá may mắn.
– Sao lại nói thế?
– Này nhé, may mắn thứ nhất là khi cha mẹ sinh ra, tớ là người lành lặn, khỏe mạnh.
– Ừ, cậu nói đúng. Đó quả là ơn trên. Nhiều khi mình cứ coi chuyện đó là dĩ nhiên, nhưng so với bao người, quả là mình vô cùng hạnh phúc. Chỉ ốm đau một chút là thấy khổ sở lắm rồi. Còn gì nữa không?
– Còn. Tớ được đi học đầy đủ. Có học vấn, đó là hành trang quý giá nhất.
– Ừ. Hành trang đó chẳng bao giờ rời bỏ cậu cả. Kíên thức chỉ làm con người của cậu giàu thêm, chẳng bao giờ mất đi, cho dù cậu có san sẻ bao nhiêu cho người khác đi nữa.
Rồi hai đứa lại cụng ly gật gù. Vậy thì có lý do gì để mình than thở? Có bao nhiêu người không lành lặn, không được học hành. Có bao nhiêu người lành lặn, được học hành mà vẫn than thở rằng mình không vui, mình không hạnh phúc? Đã có được những hành trang cơ bản nhất để có thể giúp ích cho mình và người khác, chuyện mình làm điều đó hay không chỉ còn tùy thuộc vào bản thân mình.
Cậu bạn mình, vẫn rất “bôn sê vích”. Vẫn rất lý tưởng. Vẫn rất vì mọi người. Mình ghi những dòng này ra đây, đợi khi nào cậu ấy lên làm lãnh đạo thì nhắc lại. Mình thì tin rằng, dù mình tỏ ra không tin, nhưng không thể không phục cái lý tưởng vì mọi người cao đẹp đó. Bạn thì đang leo đến những nấc thang giữa của sự nghiệp phục vụ người khác. Dân tộc này cần những người như thế.